گفت‌وگوی
مریم سلیمی با دکتر نادره شاملو/مستشار اسبق بانک جهانی؛ برای تأمل بیشتر
■ به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، نادره شاملو ۳۳ سال در بانک جهانی شاغل بوده و در این مدت پست‌های کارشناسی، مدیریت و مشاوره‌ای مهمی داشته و چندین کتاب در موارد مختلف توسعه نوشته که به چندین زبان ترجمه شده و در سطح جهان تأثیرگذار بوده است، مخصوصاً در ۱۳ سال اخیر او به عنوان مشاور ارشد رئیس اقتصاددانان منطقه غرب آسیا و افریقای شمالی در مباحث مختلف اقتصادی شرکت کرده است. او به تازگی بازنشسته شده، و هم اکنون، مشاور اقتصادی سازمان‌های پژوهشی و نیز کارآفرینان در کشورهای مختلف است. وی دارای فوق‌لیسانس اقتصاد از دانشگاه جرج تاون امریکاست. تجربه کاری و بررسی وضعیت اقتصادی کشورهای مختلف از جمله مکزیک، شیلی، برزیل، تایلند، اندونزی، مالزی، لائوس، ویتنام، پاکستان، ترکیه، یوگسلاوی سابق، کانادا، آلمان، هلند، فرانسه، از سوریه و لبنان تا یمن و عربستان تمام کشورهای غرب آسیا از مراکش گرفته تا ایران است.
■ وی عرق خاصی به ایران دارد و بارها در گفت‌وگوی خود با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم اظهار می‌دارد: به هر کشوری که قدم گذاشتم از جمله ترکیه، برزیل، شیلی، مالزی و کشورهایی که از نظر بسیاری موفق هستند، این احساس در من شکل گرفته که اقتصاد ایران بسیار بهتر و پیشرفته‌تر از این‌ها می‌تواند باشد، بنا بر این، احساس وظیفه می‌کنم که برای بهبود اقتصاد ایران از هیچ تلاشی فروگذاری نکنم.
■ او که هر از چند گاهی به ایران سفر می‌کند و به ارائه مشاوره به بخش‌های مختلف آنتروپورنر در ایران می‌پردازد، در سفر اخیر خود به ایران، دعوت به مصاحبه خبرگزاری تسنیم را پذیرفت و در یک گفت‌وگوی سه‌ساعته، به ارائه ماحصل تجارب ۳۳ ساله خود پرداخت.
■ وی با باور به اینکه ایران مملو از استعدادهای بسیار است و باید ضمن کشف و شناسایی و بهره‌گیری از آن‌ها به حفظ این استعدادها و ترغیب آن‌ها به خدمت و حضور در ایران اقدام کرد معتقد است: لازمه خروج اقتصاد ایران از رکود و حرکت آن به سمت رونق اقتصادی، حذف موانع و سد راه‌ها در مسیر فعالیت کارآفرینان، فعالان اقتصادی و افراد مستعد بسیاری است که در حال تلاش برای یافتن محیطی به منظور بروز این استعدادها هستند.
■ شاملو با ارائه نمونه‌های بسیار جالب از نحوه استعدادیابی، به لزوم بهره‌گیری از رسانه‌های مختلف در این مسیر اشاره می‌کند که خلاصه این گفت‌وگوی سه‌ساعته را در ادامه می‌خوانید.
░▒▓ اولویت‌های بسته سیاستی اقتصادی دولت برای خروج از رکود درست انتخاب شده‌اند
■ تسنیم: ارزیابی شما از بسته سیاستی اقتصادی دولت برای خروج از رکود چیست؟
■ شاملو: تمرکز اصلی این بسته در سه بخش مهم و اصلی به مسائل مالی، ارزی و پولی اختصاص یافته که این سه اولویت درست و صحیح انتخاب و اولویت‌بندی شده‌اند، زیرا، قطعاً تأثیر این سیاست‌های بنیادین بر اقتصاد ایران بسیار مهم خواهد بود و اگر این سه حیطه سیاست بد اجرا شوند، هیچ بخش دیگری به شکل صحیح نمی‌تواند عمل کند. دولت مبتنی بر این بسته پس از ایجاد ثبات در سه بخش بنیادی مذکور قصد دارد تا به حمایت از تولید و توجه به بخش‌های واقعی اقتصاد اقدام کند که این حرکت از یک روند منطقی برخوردار است.
░▒▓ تسهیل در فرآیندهای آنتروپورنری از مزیت‌های بسته سیاستی اقتصادی دولت است
■ تسنیم: آیا وجود خلأ یا بخش نادیده گرفته شده‌ای را در این بسته حس کرده‌اید؟
■ شاملو: به نظر خلایی حس نمی‌شود، زیرا، بسیاری از بخش‌های کلیدی کشور را پوشش داده است. معتقدم قدم‌های مهمی در مسیر خروج اقتصاد ایران از رکود در این بسته دیده شده به ویژه که به تسهیل در روند فعالیت‌های اقتصادی به ویژه در فرآیندهای آنتروپورنری اندیشه شده است، مثلاً، در بخش دوم بسته زیر تیتر بهبود محیط کسب و کار اهداف زیادی ذکر شده‌اند، زمان برای یک آنتروپورنر نقش مهم و حیاتی دارد، با تسهیل در این روند قطعاً فضای کسب و کار در اقتصاد ایران بهبود خواهد یافت. در حال حاضر اقتصاد ایران در برخی شاخص‌های بخش خصوصی در رتبه‌های پایینی قرار دارد و به نظرم تسهیل فرآیندها این جایگاه را ارتقا خواهد بخشید، بازیکنان جدیدی را به عرصه خواهد آورد که نه‌تنها برای خود، بلکه برای دیگران نیز اشتغال حاصل خواهند کرد.
░▒▓ حرکت به جلو با بسته سیاستی اقتصادی دولت باعث دلگرمی است
■ تسنیم: آیا مسیر حرکت درست انتخاب شده است؟
■ شاملو: به نظر من در مقایسه با دیگر کشورهایی که چنین چالش‌هایی را داشته‌اند مسیر درست انتخاب شده و امیدوارم با اعتمادسازی که در خصوص این بسته در جامعه و حوزه‌های اقتصادی به وجود خواهد آمد، مردم قادر شوند از توانمندی‌های خود در مسیر بهبود اقتصاد کشور بهتر از پیش بهره بگیرند. اقتصاد ایران در سطح داخلی با مسائل مختلفی روبه‌رو است که شرایط آن را مبهم و پیچیده کرده است، ولی، به هر تقدیر معتقدم این بسته از جمله قدم‌های مثبتی است که برداشته شده و حرکت رو به جلو در این مسیر باعث دلگرمی است. واقعیت این است که با تحقق بسته مذکور، عاری از حل مشکلات تحریم یا عدم حل آن، اقتصاد ایران می‌تواند بهبود در شرایط را تجربه کند.
■ تسنیم: چه الزاماتی در شرایط رکود ضروری است؟
■ شاملو: مخصوصاً در شرایط رکود هیچ منابعی نباید دچار اتلاف شود. بهره برداری از هر سرمایه‌ای در این شرایط یک الزام است. همان طور که در هر خانواده‌ای در موقع سختی‌های اقتصادی سعی می‌شود از هر هنر و استعداد تک تک اعضای خانواده استفاده شود تا درآمدی از این طریق حاصل گردد و وضع کلی خانواده را بهبود بخشد، از لحاظ اقتصاد کلان بهره برداری از هر توانی مهم است. مهم‌ترین سرمایه، سرمایه انسانی است که اگر آن را به هدر دهیم و از آن بهترین وجه استفاده نکنیم، دچار زیان زیادی خواهیم بود. از جمله فرار مغزها، عدم شایسته‌سالاری، به حاشیه راندن زنان و..
■ تسنیم: در شرایط رکود اقتصادی هر ریالی که خرج می‌شود آیا به بهترین وجه خرج می‌شود یا خیر؟
■ شاملو: گمان خیلی‌ها بر این است که از بین زنان و مردان، در اوضاع وخیم اقتصادی، مردان برای اشتغال سزاوارتر هستند، چراکه آن‌ها رسماً سرپرست خانواده هستند. به این دلیل سیاست‌های بسیاری تدوین می‌شوند که اشتغال زنان را کم کنند، ولی، این سیاست‌ها غیرعملی است. در این ارتباط می‌توان به ارائه یک نمودار و تشریح مثالی در خصوص رابطه بین نرخ مشارکت زنان و بیکاری جامعه اقدام کرد.
■ گروهی کشورهای OECD و گروه دیگر کشورهای غرب آسیا را بررسی کرده است. این نمودار نشان می‌دهد که، حتی، در کشورهای بسیار پیشرفته از دیدگاه اقتصادی با شباهت‌های فرهنگی، اجتماعی و... آن‌جا که نرخ مشارکت زنان بیشتر است، بیکاری کمتر است و آن‌جا که مثلاً، نروژ ۸۰ درصد نرخ مشارکت زنان دارد، ولی، بیکاری آن بسیار پایین‌تر از فرانسه یا بلژیک است که نرخ مشارکت زنان در آن‌ها کمتر است.
■ وقتی زنان در بازار می‌آیند، ظرفیت‌های بیشتری در اقتصاد پدید می‌آید.
■ هرکس که مشارکت بیشتری در بازار کار بیاید هر درآمدی در چرخه اقتصادی بهره می‌گیرد باز کار بیشتری ایجاد می‌شود، از طریق تقاضای بیشتر و تخصص بهتر.
■ تسنیم: در غرب آسیا چطور بود؟
■ شاملو: به طور کلی، در کشورهای غرب آسیا نیز به طور نسبی، وقتی نرخ مشارکت زنان بیشتر است، نرخ بیکاری در این کشورها کمتر است. البته، کشورهای غرب آسیا و شمال افریقا اقتصادهای پرمسأله‌ای دارند، ولی، در همین کشورها نیز چنین نتیجه‌ای دیده می‌شود، مثلاً، نرخ مشارکت زنان در مراکش خیلی بالاتر از نرخ مشارکت زنان در اردن است، در عین حال، نرخ بیکاری مراکش نیز پایین‌تر از نرخ بیکاری اردن است.
■ تسنیم: در شرایط فعلی اقتصاد و کمبود فرصت‌های شغلی، چطور می‌توان میزان مشارکت زنان را افزایش داد؟
■ شاملو: نکته مهم این است که در بسته اقتصادی و نیز در برنامه ششم توسعه باید دید که چطور می‌توان از همه سرمایه‌ها به ویژه سرمایه‌های انسانی و توانمندی‌های زنان بهره گرفت نه‌اینکه فقط سرمایه‌ها را پرورش داد و آن را به راحتی از دست داد، در عین حال، باید بتوان از توان و پتانسیل موجود نهایت بهره برداری را داشت. از اینکه سیاست‌گذاران از احتیاج به دانش‌محوری و دانش‌بنیانی آینده ایران صحبت می‌کنند برای من بسیار امیدوار‌کننده است.
■ در دنیای اقتصادی امروز این استعداد و خلاقیت است که تأمین‌کننده پایدار رشد است و کمتر فقط اتکا به منابع اولیه، چون این منابع را می‌توان از هر نقطه جهان خریداری کرد و به ارزش آن از طریق دانش و نوآوری افزود. کشورهایی را می‌بینیم که در بخش‌هایی جلو افتاده‌اند بدون اینکه در وجود داشتن مواد اولیه آن تولید‌کننده باشند، یک مثال پیش پا افتاده می‌زنم، در حال حاضر ایتالیا یا فرانسه در حوزه قهوه کشور مطرحی است در حالی که این کشورها قهوه تولید نمی‌کنند. آنچه «ایتالین کافی» را مطرح کرده، سلیقه و دانشی است که در ایتالیا می‌دانند، اینکه کدام قهوه را مثلاً، با چه حرارتی و با چه قهوه دیگری مخلوط و تهیه کرد و بعد این مهارت ایتالیا را در حوزه جهانی فروخت.
■ خود ایران ما هم مثال خوبی دارد، برخی کشورها تلاش کرده‌اند تا از فرش ایران تقلید کنند و خود به تولید آن اقدام کنند، آنچه مسلم است هنوز فرش ایران حرف اول را در این میان می‌زند، این به خاطر آن نیست که فقط ما پشم و ابریشم یا رنگ تهیه می‌کنیم، ولی، چون ایران فرهنگ و دانش فرش‌بافی عالی دارد، هنوز جای دیگری نتوانسته‌اند آن را بازسازی کنند، باز هم سرمایه فرهنگی است که فرش ایران را شاخص کرده است، باید گفته شود که زنان در این صنعت نقش مهمی بازی می‌کنند.
■ استعدادی که در ایران هست می‌توانند و باید به بهترین وجه از آن استفاده کنند تا ما را در این مسیر ارتقا دهد. توجه به استعدادها به خصوص در کشور ما که نرخ دانشگاهیان ما بالاست، یک ضرورت است. می‌بینیم با وجود تحریم‌ها نیز دانشجویان ایرانی در هر حوزه‌ای ترقی می‌کنند، فردی مانند میرزاخانی که زاده و پرورده ایران است، یک استثنا نیست. هزاران میرزاخانی‌ها در ایران وجود دارند که نیازمند پرورش و استفاده از استعداد هستند.
■ باید از این استعدادها استفاده شود. من مثالی از ویتنام می‌زنم، کشوری که آن را می‌شناسم، زیرا، زمانی که عضو هیأتی از بانک جهانی بودم که در سال ۱۹۹۳ قبل از برداشتن تحریم‌های ایالات متحده به دلیل جنگ ویتنام، برای بررسی و راه‌اندازی نیروگاه برق به آن سفر کرده بودیم. این کشور در اوج فلاکت بود، فلاکتی که در هیچ‌جای جهان و، حتی، عقب‌افتاده‌ترین جاهای ایرانی که به یاد داشتم، آن را ندیده بودم. این کشور در سال ۲۰۰۸ یعنی، فقط ۱۵ سال به سطح کشورهای مطرح اقتصادی خاور دور رسید به طوری که از آن به عنوان ببر در حال ظهور آسیا سخن گفته می‌شد و این روزها مغازه‌ای در امریکا نیست که اجناس ساخت ویتنام را به فروش نرساند. این موفقیت نسبی اقتصادی ویتنام تنها به دست مردان آن کشور به وقوع نپیوسته، بلکه زنان پابه‌پای مردان آن را به وجود آورده‌اند، زیرا، نرخ مشارکت کاری زنان در ویتنام، نزدیک ۶۰ درصد است. جمعیت ویتنام تقریباً، اندازه جمعیت ایران یا مصر دو کشور مهم غرب آسیا است، ولی، هیچ‌وقت این دو کشور به عنوان Emerging Tiger مطرح نشده‌اند. با وجود منابع چشمگیر، شاید مشارکت پایین زنان در اقتصاد یکی از علل پیشرفت کند این اقتصادها است.
░▒▓ در شرایط تحریم حذف سد راه‌های اقتصادی یک ضرورت است
■ تسنیم: علت موفقیت اقتصادی ویتنام و تحول اقتصادی آن چه بود؟
■ شاملو: ویتنام در مسیر رشد اقتصادی از تمام توان زن و مرد خویش بهره گرفت، یک مثال کوچک می‌زنم، در ویتنام دیدند که برای گرفتن وام بانکی که نیاز به گرو گذاشتن سند است، زنان به رغم اینکه در اقتصاد مشارکت داشتند نمی‌توانستند در توسعه فعالیت خود از این وام‌ها بهره بگیرند بنا بر این، امکان درج نام زن و شوهر در سند مالکیت خانه یا ملک فراهم شد. پس، زنان ویتنامی با این اتفاق کوچک، از امکان بهره‌گیری از تسهیلات بانکی بهره‌مند شدند. با شناسایی تک تک سدراههای بزرگ و کوچک و حذف آن‌ها، اکنون، شاهد پیشرفت اقتصاد ویتنام هستیم. ما نیز باید برای بهبود اقتصادمان، به همه این فرصت و امکان را بدهیم تا با تمام توان و قدرت خویش در اقتصاد مشارکت نمایند.
■ ایران روزگاری رتبه ۱۸ اقتصاد جهان بود، اکنون، ما در رتبه ۲۸ جهان هستیم. آنچه ما تا الآن انجام داده‌ایم به جای حذف سد راه‌ها، توجیه آن‌ها یا گاه افزایش آن‌ها بوده است، ولی، در شرایط کنونی و تحریم، حذف این سد راه‌ها یک ضرورت است. حذف سد راه‌ها در اشتغال‌زایی از اهمیت بالایی برخوردار است.
■ من علاقمند به رشد اقتصاد ایران هستم هرچند در این‌جا زندگی نمی‌کنم. دوست دارم واقعاً روزی برسد که همه ما با بهره‌گیری از امکانات و توان داخلی و شکوفایی استعدادهای موجود به موقعیت اقتصادی ایران در جهان افتخار کنیم. این ممکن نمی‌شود مگر با دریافتن ارزش آنچه داریم و نیز تقویت آن.
■ فعالیت‌های زنان آنتروپورنر ایران برای من جالب است. آن‌ها ویدئویی‌هایی از زعفران داری در قائنات و... نمایش می‌دادند، ویدئوهایی که در آن مشاهده می‌کردیم کسانی که زعفران‌ها را جداسازی و آماده می‌کردند زن بودند. نگاهی به اقتصاد ایران قبل و بعد از نفت نشان می‌دهد که مهم‌ترین صنایع ایران از فرش، ادویه، زعفران، خشکبار و... زنان از نقش مؤثری در اقتصاد برخوردار بوده‌اند.
■ در خانه هر اشراف‌زاده در دنیا، زحمت زنان ایرانی را در قالب فرش می‌توان دید. در هر خانه هر فرد مطرح در جهان، اثر زحمت زن ایرانی در آن خانه هست. ما دنیا را از این منظر تسخیر کرده‌ایم، چون توانسته‌ایم از آن استعداد و مهارت در این رشته استفاده کنیم. این بهره‌گیری از استعداد و تقویت آن باید در دیگر بخش‌ها نیز بروز یابد.
░▒▓ نرخ مشارکت زنان در اقتصاد ایران ۱۴ درصد است
■ تسنیم: راهکار چیست؟
■ شاملو: سد راه‌ها را باید برداشت. من با گروه‌های آنتروپورنر بسیاری از زنان صحبت کرده‌ام. محدودیت فعالیت آن‌ها حکایت از سد راه‌های زیادی دارد. من روی کشورهای زیادی کار کرده‌ام، به هر کشوری که قدم گذاشتم حس کردم ما ایرانیان می‌توانیم بهتر باشیم، این یک وجه مشترکی است در همه ما. همه ما می‌خواهیم که کشورمان جزو مهم‌ترین و پرقدرت‌ترین کشورها باشد. با هر ایدئولوژی و دیدگاه، روی این وجه مشترک باید کار کرد و این حس را باید تقویت کرد. در این زمینه از سیاست‌های اقتصادی دیگر کشورهای موفق می‌توان یاد گرفت.
■ هلند با وجود جمعیتی کمتر از تهران و مساحتی بسیار کوچک، در همه حوزه‌ها کشوری مطرح و موفق به لحاظ اقتصادی، ورزشی و... است. چند سال پیش از من دعوت شد تا برای ارتقای وضعیت زنان در اقتصاد این کشور عضو هیأت علمی کنفرانس مهمی در این مورد باشم.
■ در هلند نرخ مشارکت زنان در بازار کار ۷۰ درصد است، در حالی که این نرخ در ایران ۱۳. ۱ درصد است. درصد زیادی از زنان هلندی پاره‌وقت کار می‌کنند و این دغدغه بزرگی برای سیاست‌گذاران است. تلاش بر این بود که با توجه به جمعیت هلند که در حال پیر شدن است، زنان به جای اینکه سه روز در هفته کار کنند ۵ روز کار کنند، دنبال این بودند تا سد راه‌ها را بردارند تا بهره برداری از استعداد زنان به طور کامل انجام شود. طرز فکرها که زن‌ها باید در خانه باشند و مراقب بچه‌ها باشند، در هلند هم وجود داشت و دارد. در این مورد تمام جوامع به یک‌گونه فکر می‌کنند، ولی، تلاش بر این است که کیفیت کمک‌هایی را که خانواده‌ها به آن نیاز دارند تا زنان بیشتر کار کنند، بالا ببرند تا خانواده‌ها کمتر بین دوراهی کار یا رفاه قرار گیرند.
░▒▓ حضور زنان و مردان در اقتصاد و نگاه‌های آن‌ها و توانایی‌ها و شایستگی‌های آن‌ها به درستی بهره گرفت
■ تسنیم: دلایل آن‌ها برای افزایش مشارکت زنان به بیش از ۷۰ درصد چه بود؟
■ شاملو: این حرکت برای بهبود وضعیت خود زنان بود. زنان سه روز در هفته کار می‌کردند و بازنشستگی آن‌ها نیز براساس همان میزان کار بود. بنا بر این، آن‌ها در دوران بازنشستگی توان لازم برای حل مشکلات زندگی، درمانی، مایحتاج خود و... نبودند. پس، دولت باید جورشان را بکشد، این یعنی، اخذ مالیات بیشتر و... بنا بر این، به این دیدگاه رسیده بودند که برای حل این مشکل و نیز ایجاد امکان ارتقای زنان و خروج از یک‌سونگری در مدیریت‌ها، از حضور زنان در اقتصاد هلند بیشتر استفاده شود.
■ تسنیم: چگونه حضور زن‌ها در تصمیم‌گیری مهم است؟
■ شاملو: نقش زنان در اقتصاد با توجه به اینکه آن‌ها در خانواده نقش تعیین‌کننده دارند، اهمیت زیادی دارد. آمار کشورهای پیشرفه نشان می‌دهد که ۸۰ درصد تصمیم‌گیری خریدهای خانواده را زنان انجام می‌دهند، این مسأله مهمی است، مثالی می‌زنم، ماشین تویوتا در کانادا، خودروی شیکی را طراحی کرده بود، این یک خودروی خانوادگی بود، متوجه شد به رغم اینکه این خودرو بسیار شیک طراحی شده، ولی، منجر به خرید نمی‌شود. آن‌ها از یک شرکت مشاوره‌ای در این زمینه بهره گرفتند و متوجه شدند که طراحی داخلی این خودرو با سلیقه خانم‌ها سازگار نیست. بنا بر این، با بهره‌گیری از حضور چند متخصص زن مشکل حل شد. اگر از ابتدا در ترکیب تیم طراحی این خودرو از حضور زنان استفاده می‌شد، کمتر احتمال بروز چنین مشکلی وجود داشت. بیشتر شرکت‌ها برای درک کردن بازار خود و در نوآوری محصولات جدیدی که در جامعه باعث تقاضا می‌شوند، از مشارکت زنان در تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند.
■ بنا بر این، از حضور زنان و مردان در اقتصاد و نگاه‌های آن‌ها و توانایی‌ها و شایستگی‌های آن‌ها می‌توان به درستی بهره گرفت.
░▒▓ اینکه چطور بتوان استعدادهای کوچک را سازمان‌دهی کرد و از آن به درستی بهره گرفت، اهمیت بسیاری دارد
■ تسنیم: نسخه اجرایی شما برای شناسایی استعدادها چیست؟ ما در ایران مرکز ملی نخبگان را داریم. تجربه سایر کشورها در این خصوص چیست؟ آیا همه‌چیز به یک مرکز ختم شده است؟
■ شاملو: استعدادها را نباید در سطح نخبگان صرفاً دسته‌بندی کرد. در هر کشوری سعی می‌شود تا به شناسایی نخبگان اقدام کنند و آن‌ها را شناسایی کنند، ولی، باید در نظر داشت که هر کسی ممکن است نخبه نباشد، ولی، بتواند یک کار کوچکی را به خوبی انجام دهد. اینکه چطور بتوان استعدادهای کوچک را سازمان‌دهی کرد و از آن به درستی بهره گرفت، اهمیت بسیاری دارد.
■ یک مثال می‌زنم. در بنیاد توسعه آنتروپورنری زنان و جوانان برایم تعریف کردند کجغرافیایی با تخصص مدنظر برای تهیه سفارش، معرفی و پس از اخذ سفارش، غذا برای وی در حداقل زمان ممکن ارسال می‌شود. چنین برنامه‌هایی با حداقل امکان به راحتی قابل اجراه چند خانم سایتی را راه‌اندازی کرده‌اند. کاری که آن‌ها انجام داده‌اند این است که از بخشی از ظرفیت‌های موجود به درستی بهره بگیرند. آن‌ها در این سایت از همه اشخاص خواسته‌اند تا در حوزه‌ای از آشپزی که مهارت دارند اعلام آمادگی کنند. مراجعه‌کننده به سایت رفته سفارش غذای خود را در سایت ثبت می‌کند و نزدیک‌ترین فرد به لحاظ موقعیت و انجام هستند. بنا بر این، در این مسیر، نابغه بودن مهم نیست، استفاده از حداقل مهارت‌ها اهمیت دارد. شاید مردی یا زنی که در این طرح مشارکت می‌کند بتواند با درآمد حاصل از تهیه مثلاً، باقلاپلویی که در آن مهارت دارد، خرج تحصیل فرزندش را تأمین کند.
■ با بهبود شرایط و فضای کسب و کار با ایده‌های مذکور قطعاً شرایط برای بهبود زندگی فراهم می‌شود.
■ چرا باید افراد بااستعداد ایرانی از کشور هجرت کنند به امید یافتن فضای کار مناسب و بروز استعدادهای‌شان؟ سدراههای فکری و عملی و... در جامعه که حذف شود، با تحریم یا عدم‌تحریم نشاط و رونق در کشور ایجاد می‌شود. مردم ما توان زیادی دارند چرا باید منتظر تصمیم دیگران باشیم؟ از همه سرمایه‌هایی که داریم باید بهترین استفاده را کنیم.
░▒▓ نقش مؤثر رسانه‌ها در توسعه فضای کسب و کار
■ تسنیم: به نظر شما رسانه‌ها تا چه‌حد می‌توانند در بهبود فضای کسب و کار ایفای نقش کنند؟
■ شاملو: رسانه‌ها از نقش مؤثری در این میان برخوردارند. در امریکا علاوه بر ان‌جی‌اوهای مختلف استعداد یابی، برنامه‌های تلویزیونی نیز در این خصوص بسیار نقش پررنگی دارند. یک برنامه تلویزیونی به نام شارک تنک shark tank به عنوان یک برنامه پرطرفدار در امریکا در حال پخش است. در این برنامه ۵ آنتروپورنر و سرمایه‌گذار قدر امریکایی شرکت دارند. در این برنامه ۲ یا ۳ نفر هر بار حضور می‌یابند و برنامه‌ها و ایده‌های اقتصادی خود را ارائه می‌کنند. آن‌ها باید بگویند محصول و کالای مدنظرشان چیست، سود و فایده آن چیست. عملاً باید طرح اقتصادی خود را ارائه کنند. این کارآفرینان از آن‌ها سؤالاتی می‌پرسند. در نهایت این کارآفرینان اعلام می‌کنند که حاضرند که چه‌میزان از طرح فرد را خریداری و در طرح مشارکت کنند. برخی از طرح‌ها نیز رد می‌شوند. جالب است که رقابتی است که بین سرمایه‌گذاران وجود دارد تا طرح‌های خوب را سریع به تصاحب خود در آورند. چند زن نیز در این گروه سرمایه‌گذاران حضور دارند. این برنامه به مخاطبان ایده می‌دهد. اینکه در کسب و کارشان چه نکاتی را باید در نظر بگیرند. چه ایده‌های جدیدی را می‌توانند دریابند و به آن توجه داشته باشند. این برنامه نگاه تفننی و آموزشی دارد. این‌طور برنامه‌ها نشان می‌دهد اگر آنتروپورنر باشید به چه‌چیزهایی باید فکر کنید. بعد آموزشی آن بسیار قوی است.
■ در ایران هیچ سایت خارجی را به خاطر تحریم به راحتی نمی‌توان مشاهده کرد و از آن ایده گرفت. چه قدر ایده‌های ما به این شکل هدر می‌رود.
■ چرا باید فیلترشکن نیاز باشد؟ در ایران اطلاعات به اندازه کافی منتشر نمی‌شود. چرا نباید از آن سوی مرزها حداقل اطلاعات را گرفت و به ایده‌های جدیدی دست یافت؟
■ مثال دیگری می‌زنم، سایتی به نام fiverr.com وجود دارد، شبیه این سایت زیاد است. کاری که در سایت رخ داده این است که گفته می‌شود هر کس هر هنری دارد در این سایت بگذارد. قیمت هر خدمت یا کالا و محصولی بیشتر از ۵ دلار نیست. من تجربه شخصی‌ام را تشریح کنم. ما از مرحوم‌گری بکر از برندگان نوبل اقتصاد، یک فایل صوتی داشتیم و می‌خواستیم آن را پیاده کنیم. خودمان این فرصت را نداشتیم، پسرم مرا به این سایت هدایت کرد. در سایت فایور، من نرخ‌های پیاده‌سازی این فایل صوتی را بررسی کردم. از آن‌جا که در این سایت، افراد مبتنی بر نظر مخاطبان امتیاز می‌گیرند، فردی ۵ ستاره را با توان بالا از نظر مخاطبان انتخاب کردم. ظرف یک روز فایل من پیاده‌سازی و تحویل من داده شد. من در امریکا بودم و بعداً فهمیدم خانمی که این کار را برای من انجام داد در کرواسی بود. با لغو تحریم‌ها و حل مشکل پرداخت کردیت کارت و... به راحتی نیروهای داخلی ایران، حتی، می‌توانند با این‌گونه روش‌ها در بازار بین المللی مشارکت کنند.
■ در فایور، خدمات بسیاری هست از طراحی پاورپوینت گرفته تا طراحی لوگو و... هم باعث صرفه‌جویی در وقت افراد با نرخ پایین است هم باعث کسب درآمد برای فردی است که از استعدادهای خود استفاده اقتصادی می‌کند.
■ از سویی به نوعی رزومه کاری هر فردی است که در این بازار کار فعالیت دارد، با رتبه‌ای که از نظر مخاطبان به دست می‌آورد می‌تواند توان خود را به همگان نشان دهد. این کارها را به راحتی می‌توان در ایران جا انداخت. با این کار نرخ بیکاری نیز پایین می‌آید.
■ در خاتمه باید اشاره کنم مبتنی به نوشته‌ای که به تازگی منتشر شده بود، ۵ میلیون ایرانی سه‌کاره شده‌اند، یعنی، ۵ میلیون خانواده ایرانی، یا بگویم اگر میانگین هر خانواده ۳ الی ۴ نفر است، چیزی نزدیک به ۲۰ تا ۲۵ درصد خانواده‌ها زیر چنان فشار مالی هستند که مردان و زنان باید در سه جا کار کنند تا معاش خانواده را جبران کنند. پس، احتیاج به درآمد زنان چندان هم کم نیست و فقط درصد کمی از خانواده‌های ایرانی امکان آن را دارند که زنان فقط خانه‌دار باشند. هر مانعی بر سر راه بقیه زنان مانعی برای بهبود رفاه خانواده است، چرا باید این فشار باشد، با مشارکت زن و مرد در اقتصاد، هم شرایط خانواده‌ها می‌تواند بهبود یابد، و هم اشتغال‌زایی افزایش می‌یابد، و هم چرخه اقتصادی به حرکت در خواهد آمد.
مأخذ:تسنیم
هو العلیم
دهخدا؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
