برداشت
از مطبوعات؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
▀▄█▌▀▄█▌ روایت اول
▬ در حالی که پیش از این، صالحی اعلام کرده بود فکت شیت ایرانی نوشته شده و نزد ظریف است و وزیر امور خارجه هم معتقد بود نیازی به انتشار فکت شیت ایرانی نیست، رئیس جمهور در اظهار نظری عجیب گفت فکت شیت ایرانی قبلاً منتشر شده است. حتی، پیش از نسخه امریکایی آن!
▬ پس از تفاهم لوزان مسأله سبقت گرفتن طرف امریکایی برای ارائه فکت شیت که در واقع، روایت امریکایی از این تفاهم بود، انتظارات پیرامون انتشار فکت شیت ایرانی تبدیل به یک مطالبه و نیاز ملی شد، نیازی که طی چند هفته اخیر نه تنها پاسخ مشخصی دریافت نکرد، بلکه با سخنان متناقضی از سوی اعضاء تیم مذاکره‌کننده مواجه شد.
░▒▓ روایت سوم!
▬ در آخرین اظهار نظر پیرامون « فکت شیت ایرانی» رئیس جمهور پنج شنبه هفته گذشته در نشست خبری پایان سفر به استان فارس، در پاسخ به سؤالی پیرامون انتشار «فکت‌شیت ایرانی» گفت: فکت‌شیت ایرانی قبل از امریکا منتشر شد. شبی که تفاهم بین ایران و ۱+۵ انجام شد و بیانیه‌ای که در لوزان اعلام شد، یک ساعت قبل آن خبرگزاری‌ها فکت‌شیت ایرانی را منتشر کردند؛ همه خبرگزاری‌های ما یک فکت‌شیت را اعلام کردند و همان را هم رسانه‌های خارجی اعلام کردند.
▬ وی تأکید کرد: نمی‌دانم برخی حافظه‌شان ضعیف شده است، چرا که، قبل از امریکایی‌ها ما فکت‌شیت خود را اعلام کردیم. بنا بر این، ما اعلام کردیم و روشن است، منتها برخی شبهه‌ای ایجاد و مسائلی را مطرح کردند، ضمن این‌که ما نظرات خود را به صراحت گفتیم. وزیر امور خارجه ما و رئیس سازمان انرژی اتمی به تفصیل نظرات ایران را اعلام کردند، حال اگر می‌خواهید مصاحبه‌های آنان را دوباره منتشر کنید تا فکت‌شیت دوم منتشر شود.
░▒▓ ظریف: کدام فکت شیت؟!
▬ روحانی در حالی این سخنان را بیان کرده که وزیر امور خارجه در اظهاراتی که در برنامه نگاه یک و سه روز پس از توافق لوزان ارائه کرد به صراحت بیان داشت که هیچ فکت شیت ایرانی وجود ندارد و ادامه داد: چند نفر از دوستان ما یک رشته دستاوردها از مذاکرات را نوشتند. متن من و خانم موگرینی دو ساعت قبل از مصاحبه مطبوعاتی به انگلیسی آماده شد و متن مذاکره شده بود و این متن حقوقی نیست، یک بیانیه مطبوعاتی است. ما گفتیم فقط یک توافق داریم که حداکثر در تیر ماه صورت گیرد.
▬ ظریف همچنین، در ۲۵ فروردین در مصاحبه با مهر تصریح کرده بود: رهبری گفتند همان طور که امریکایی‌ها فکت شیت منتشر کردند، شما هم دیدگاه‌هایتان را بگویید (!)، ما در گفتگوهایی این موارد را مطرح کردیم و تدوین مکتوب خلاصه‌ای از آن را هم در دستور کار قرار دادیم!
▬ علاوه بر این وی در مصاحبه‌ای اعلام می‌کند که «توافقی نشده که فکت شیت آن را منتشر کنیم».
░▒▓ خبر صالحی از ۱۰ فکت‌شیت!
▬ اظهارات ظریف در حالی است که علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی در نشست غیرعلنی ۱۸ فروردین ماه در مجلس شورای اسلامی در بیانی متناقض گفت: «آقای ظریف در حال تهیه فکت شیت هستند که در این فکت‌شیت خیلی از حقایق روشن می‌شود».
▬ ولی صالحی با ایراد صحبت‌های متناقض در برنامه نگاه یک که ۵ اردیبهشت از سیما پخش شد با تائید صحبت‌های ظریف اعلام کرد که «ما درباره بخش فنی فکت شیت را آماده و به آقای ظریف ارائه کردیم و در وزارت خارجه نیز مباحث سیاسی را به آن اضافه کردند. آقای ظریف تمام جزییات را گفتند و خودش معادل ۱۰ فکت شیت است و چیزی نبود که مطرح نشده باشد. حتماً دلیل موجهی داشته که مسؤولان کشور فکر کردند انتشار فکت شیت ایرانی ضرورتی ندارد. ما در شرایط حساسی هستیم و هر کس می‌تواند سوء استفاده کند. رژیم صهیونیستی و دیگرانی هستند که می‌خواهند به روند مذاکرات خدشه‌ای وارد کنند. الان مذاکرات شروع شده و وارد جزییات شده‌ایم و ضرورتی به انتشار فکت‌شیت نیست».
▬ همچنین، بهروز کمالوندی معاون بین‌الملل و سخنگوی سازمان انرژی اتمی که در نشستی خبری در باشگاه خبرنگاران -۳۱ فروردین- حضور داشت در پاسخ به سؤالی در رابطه با انتشار فکت شیت، گفت: قرار نیست ما وارد جنگ فکت شیت شویم. زیرا، امریکایی‌ها بر مبنای نیاز خود فکت شیت ارائه کرده‌اند، ولی، باید بگویم در برخی از حوزه‌ها مذاکره تمام نشده و آن‌ها تنها ایده‌آل خود را بیان کرده‌اند.
▬ در همین حال حمید بعیدی نژاد عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در ۲۴ فروردین سال جاری در جمع خبرنگاران در بیانی متناقض با اظهارات ظریف و صالحی با بیان این‌که فکت شیت امریکایی مورد تأیید ما نیست، گفت: فکت شیت ایرانی آماده است و هرگاه مسؤولان صلاح بدانند منتشر می‌شود.
▬ سیدعباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران و عضو ارشد مذاکره‌کننده تیم هسته‌ای کشورمان نیز در گفت‌وگویی که با شبکه خبر سیمای جمهوری اسلامی ایران در ۲۰ فروردین داشت، افزود: امریکایی‌ها این کار را به صورت مکتوب کردند و از قبل هم مقداری از آن را آماده کرده بودند. روایت ما که یک روایت واقعی است در صحبت‌های مفصل دکتر ظریف بیان شد. من نیز بیان کردم. ما فعلاً بنای ارائه مکتوب آن را نداریم، ولی، اگر لازم باشد چنین خواهیم کرد.
░▒▓ جلوه جدید همدلی با مردم!
▬ این اظهارات متناقض در کنار صحبت‌های رئیس جمهور تبدیل به ملغمه‌ای هضم‌ناپذیر می‌شود و نشان از این امر دارد که دولت به دلایل مختلفی در حال اتلاف وقت و عدم پاسخگویی در ماجرای فکت شیت ایرانی است. این اتلاف وقت در حالی است که مطالبه انتشار فکت شیت، حتی، به تشکیل کمپین نیز انجامیده و عملاً وارد هفته چهارم خود شده است. متهم کردن جامعه به کم حافظه بودن و ادعای انتشار فکت شیت را چیزی جز توهین به شعور مردم نمی‌توان تفسیر کرد.
▬ اظهارات متناقض و عجیب و غریب در حالی است که مقام معظم رهبری بیستم فروردین ماه در جمع مداحان فرمودند؛ «من به خود مسؤولین هم این را گفته‌ام همین چند روز؛ مسؤولین باید بیایند مردم را و بخصوص نخبگان را از جزئیّات و واقعیّات مطّلع کنند؛ ما چیز محرمانه نداریم، چیز مخفی نداریم. این مصداق همدلی با مردم است... بعد از آن‌که که مذاکره‌کنندگان ما مذاکره‌شان تمام شد، بعد از چند ساعت بیانیّه کاخ سفید منتشر شد در تبیین مذاکرات. این بیانیّه‌ای که آن‌ها منتشر کردند که اسمش را می‌گذارند «فکت‌شیت» در اغلب موارد خلاف واقع است؛ یعنی، روایتی که این‌ها دارند از مذاکرات و از تفاهم‌هایی که انجام گرفته است می‌کنند، یک روایت مخدوش و غلط و خلاف واقع است. این بیانیّه را آوردند من دیدم؛ چهار پنج صفحه است؛ این چهار پنج صفحه در ظرف این دو سه ساعت که تهیّه نشده؛ در همان حالی که این‌ها داشتند مذاکره می‌کردند، این بیانیّه را هم نشستند تأمین کردند. ببینید، طرف این‌جوری است؛ دارد با شما حرف میزند، بر سر یک موضوعاتی تفاهم به وجود می‌آید، در همان حالی که دارد با شما حرف میزند، دارد یک اعلامیّه‌ای تهیّه می‌کند که برخلاف آن چیزی است که بین شما و او دارد می‌گذرد و تا مذاکره‌تان تمام شد، آن اعلامیّه را منتشر می‌کند! طرف این‌جوری است؛ طرف، طرف بدعهدی است، طرف متقلّبی است».
▀▄█▌▀▄█▌ روایت دوم/ حسین علوی
▬ انتشار فکت‌شیت ایرانی و واکنش‌های جالب دولتی‌ها نسبت به این مطالبه عمومی حالا با اظهارات عجیب و باور نکردنی حسن روحانی، رئیس دولت وارد فاز جدید شده است!
▬ به گزارش «وطن امروز»، حسن روحانی پنجشنبه گذشته و هنگام ترک شیراز، در میان خبرنگاران محلی حاضر شد تا به سؤالات آنان پاسخ دهد و طبق معمول سؤال مطرح این روزها نیز موضوع فکت‌شیت ایرانی بود. روحانی در پاسخ به سؤال خبرنگار خبرگزاری دانشجو مبنی بر این‌که «دانشجویان خواستار روشنگری در زمینه فک‌شیت هستند» گفت: فکت‌شیت ایرانی قبل از امریکا منتشر شد. شبی که تفاهم بین ایران و ۱+۵ انجام شد و بیانیه‌ای که در لوزان اعلام شد، یک‌ساعت قبل از انتشار بیانیه لوزان، خبرگزاری‌های ایران فکت‌شیت را منتشر کردند و خارجی‌ها نیز آن را
▬ باز نشر کردند. وی تأکید کرد: نمی‌دانم برخی حافظه‌شان ضعیف شده است؟ چراکه قبل از امریکایی‌ها ما فکت‌شیت خود را اعلام کردیم. بنا بر این، ما نظراتمان را به صراحت گفته‌ایم منتها برخی شبهه‌ای ایجاد و مسائلی را مطرح کردند. وزیر امور خارجه ما و رئیس سازمان انرژی اتمی به تفصیل نظرات ایران را اعلام کردند، حال اگر می‌خواهید، مصاحبه‌های آنان را دوباره منتشر کنید تا فکت‌شیت دوم منتشر شود. این اظهارنظر روحانی بلافاصله در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای داشت به گونه‌ای که تعدادی نسبت به تداوم ادبیات رئیس‌جمهور خطاب به منتقدان ابراز نگرانی و به او توصیه کردند این رفتار خود را اصلاح کند، اما، برای رسانه‌هایی که طی ۲۰ ماه گذشته به صورت ویژه مذاکرات هسته‌ای را پیگیری و به دقت تحولات مذاکرات هسته‌ای را دنبال می‌کنند، این اظهارنظر روحانی درباره فکت‌شیت باورکردنی نبود! رفتار متناقض تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای درباره فکت‌شیت آن قدر برجسته و ملموس بود که، حتی، عده‌ای به مطایبه اصطلاح «فکت‌شیب» را برای آن به کار می‌بردند. با این حال، و با این اظهارنظر عجیب روحانی، او نیز به صورت رسمی به این فاز وارد شده است! اظهارات روحانی و تأکید او مبنی بر انتشار فکت‌شیت ایرانی قبل از قرائت بیانیه لوزان درحالی است که جواد ظریف ۲ روز پس از توافق لوزان، در یک برنامه تلویزیونی رسماً اعلام کرد: «چیزی به اسم فکت‌شیت ایرانی وجود ندارد»! او اواخر فروردین ماه نیز به روزنامه قدس گفت: «توافقی نشده که فکت‌شیت آن را منتشر کنیم»! با این حال، اما، حسن روحانی، رئیس آقای ظریف می‌گوید فکت‌شیت ایرانی را یک ساعت قبل از انتشار بیانیه لوزان منتشر کردیم!
░▒▓ ماجرا از کجا آغاز شد؟
▬ ۱۳ فروردین و پس از اعلام پایان مذاکرات هسته‌ای لوزان و دقایقی مانده به انتشار بیانیه مشترک ظریف و موگرینی، وزارت امور خارجه ایران متنی را درباره این توافق برای رسانه‌ها ایمیل کرد. این متن که یک نسخه آن برای «وطن امروز» ارسال شده بود؛ توضیحاتی درباره این توافق و نیز اشاراتی به برخی جزئیات آن داشت با این حال، آن‌چه رسانه‌ها را متعجب کرد؛ این بود که مسؤولان وزارت امور خارجه در این متن خطاب به رسانه‌ها تأکید کرده بودند از ذکر و قید نام وزارت امور خارجه پای این سند خودداری کنند. به عبارتی وزارت امور خارجه توصیه داشت متن مذکور صرفاً به عنوان تحلیل و تفسیر خود رسانه‌ها از توافق لوزان منتشر و منعکس شود و نه بیانیه رسمی وزارت امور خارجه درباره این توافق! با این اقدام وزارت امور خارجه، استناد رسانه‌ها به این متن از بین رفت و اساساً توجه و تمرکز از این متن برداشته شد، چراکه این متن یک نوشته غیررسمی و تأیید نشده بود!، اما، در حالی که وزارت امور خارجه ایران مسؤولیت متن پنهان مذکور را بر عهده نگرفت، امریکایی‌ها باز هم همانند توافق ژنو، قرائت دلخواه خود را از توافق جدید مکتوب و به صورت رسمی منتشر کردند. انتشار این فکت‌شیت امریکایی بلافاصله فضای رسانه‌های داخلی و خارجی را تغییر داد و این سند به عنوان تنها سند رسمی درباره جزئیات توافق لوزان در دسترس قرار گرفت. البته، رسانه‌های منتقد در ایران اگر چه متن فکت‌شیت امریکایی را «ادعا» دانسته و می‌دانند، اما، تأکید مقامات ارشد امریکایی بر جزئیات این فکت‌شیت سؤالات زیادی را در ذهن افکار عمومی ایران به وجود آورد.
░▒▓ ظریف: فکت‌شیت ایرانی وجود ندارد!
▬ ۲ روز پس از قرائت بیانیه لوزان، یعنی، شامگاه ۱۵ فروردین جواد ظریف به تلویزیون و برنامه نگاه یک رفت تا اولین روایت رسمی از توافق لوزان را به صورت رسمی با مردم در میان بگذارد! ظریف در این گفت‌وگوی تلویزیونی بشدت از اقدام امریکایی‌ها در انتشار فکت‌شیت انتقاد کرد و مدعی شد اروپایی‌ها نیز از این اقدام دولت اوباما گلایه‌مندند. ظریف البته، درباره فکت‌شیت تنها به سرزنش فکت‌شیت امریکایی بسنده نکرد. او درباره متن ارسالی وزارت امور خارجه به رسانه‌ها نیز موضع گرفت. در حالی که برخی تصور می‌کردند متن ارسالی وزارت امور خارجه می‌تواند به عنوان فکت‌شیت ایرانی معرفی شود، جواد ظریف آب پاکی را روی دستان همه ریخت و گفت اساساً فکت‌شیت ایرانی وجود ندارد. ظریف در این‌باره گفت: چیزی به نام فکت‌شیت ایرانی وجود ندارد و وزارت امور خارجه چیزی را منتشر نکرده است. ظریف درباره متن ارسالی وزارت امور خارجه به رسانه‌ها افزود: چند نفر از دوستان ما یک رشته دستاوردهایی را از این مذاکرات نوشتند. این اظهارنظر ظریف در واقع، پایان توهمی به نام فکت‌شیت ایرانی بود. وزیر امور خارجه ایران رسماً اعلام کرد وزارتخانه تحت مدیریت او فکت‌شیت منتشر نکرده است. همین اظهارنظر رسمی ظریف در واقع، مبنای ماجرای جنجال‌ساز فکت‌شیت ایرانی شد. در حالی که این موضع رسمی جواد ظریف در رسانه ملی اعلام شد و رسانه‌های پیگیر موضوع هسته‌ای، بارها آن را محل استناد قرار دادند، حسن روحانی پنجشنبه در شیراز اعلام کرد همان سند ارسالی از وزارت امور خارجه به رسانه‌ها، فکت‌شیت ایرانی است! فکت‌شیتی جنجالی که در آن نمونه‌های زیادی از مواضع متناقض دولتی‌ها یافت می‌شود!
░▒▓ حقایقی که پنهان ماند!
▬ اما همان گونه که گفته شد در شرایطی که وزارت امور خارجه ایران فکت‌شیت ایرانی را منتشر نکرد، فکت‌شیت امریکایی‌ها به عنوان تنها سند مربوط به جزئیات توافق لوزان مورد توجه و مورد استناد رسانه‌ها قرار گرفت. به گزارش «وطن امروز» از آن‌جا که در فکت‌شیت امریکایی تعهدات تکان‌دهنده‌ای درباره ایران و ادعاهایی نسبت به تیم ایرانی مطرح شده بود، ضرورت واکنش وزارت امور خارجه ایران به این اقدام امریکایی‌ها و جلوگیری از تثبیت فکت‌شیت امریکایی‌ها به عنوان یک سند معتبر در فضای رسانه‌ای و افکار عمومی، احساس شد. در همین شرایط بود که علی‌اکبر صالحی، معاون حسن روحانی و رئیس سازمان انرژی اتمی که به صورت رسمی در مذاکرات لوزان حضور داشت؛ از دستور رهبری به جواد ظریف برای انتشار فکت‌شیت ایرانی خبر داد. روز سه‌شنبه ۱۸ فروردین ماه، جلسه غیرعلنی مجلس با حضور صالحی و ظریف و با دستور کار شفاف‌سازی مذاکرات لوزان برگزار شد. در جریان این جلسه علی‌اکبر صالحی از دیدار روز گذشته (دوشنبه ۱۷ فروردین) تیم مذاکره‌کننده با رهبر انقلاب خبر داد و گفت: «رهبر معظم انقلاب دیروز به آقای ظریف فرمودند که «آقای ظریف شما هم بروید فکت‌شیت ایرانی را در اختیار مردم قرار دهید. کشور ما با کشور آن‌ها (امریکایی‌ها) فرق می‌کند. در کشور ما رابطه ملت و دولت یک رابطه عمیق است. این نظام برآمده از رأی ملت است. شما بروید فکت‌شیت را به مردم بدهید». و آقای ظریف هم در حال تهیه فکت‌شیت هستند که در این فکت‌شیت خیلی از حقایق روشن می‌شود». ۲ روز بعد یعنی، ۲۰ فروردین نیز رهبر انقلاب در دیدار مداحان، شفاف‌سازی درباره جزئیات توافق لوزان را ضروری دانسته و تأکید کردند: «... من به خود مسؤولین هم این را گفته‌ام همین چند روز؛ مسؤولین باید بیایند مردم را و به خصوص نخبگان را از جزئیات و واقعیات مطلع کنند. ما چیز محرمانه نداریم، چیز مخفی نداریم. این مصداق همدلی با مردم است؛ همدلی و همزبانی که ما گفته‌ایم. همدلی یک چیز زورکی نیست، یک چیز دستوری نیست که کسی دستور بدهد که مردم همدلی کنید، مردم هم بگویند چشم... ». اظهارات صالحی و بیانات صریح رهبری در دیدار مداحان باعث شد یک مطالبه جدی برای انتشار جزئیات توافق لوزان ایجاد شود. در واقع، با اظهارات صالحی در جلسه غیر علنی مجلس، همه در انتظار فکت‌شیت ایرانی بودند تا آنگونه که آقای صالحی گفته بود با انتشار آن حقایق مهمی آشکار شود. با این حال، اما، همان گونه که طی هفته‌های گذشته رسانه‌های منتقد عملکرد هسته‌ای دولت گزارش دادند، دولتی‌ها به رغم وعده صریح خود برای انتشار فکت‌شیت ایرانی، یک شیب ملایم را برای نافرمانی و به عبارت دقیق‌تر، «پنهانکاری» در پیش گرفتند. ۲ روز بعد از وعده صالحی و درست در همان روزی که رهبری تأکید کردند موضوع محرمانه و پنهان هسته‌ای از نظرگاه مردم نداریم، عباس عراقچی ناگهان اعلام کرد: «بنای ارائه فکت‌شیت مکتوب نداریم»! هم‌زمان با عراقچی، یعنی، در همان روز ۲۰ فروردین علی‌اکبر صالحی که در مجلس شورای اسلامی گفته بود فکت‌شیت را منتشر می‌کنند تا حقایق روشن شود؛ درباره فکت‌شیت اظهارنظر کرد و گفت فکت‌شیت ایرانی تهیه شده و در اختیار ظریف است! صالحی، اما، ۴ روز بعد ناگهان تغییر موضع داد و این‌بار گفت اظهارات شفاهی او و ظریف و عراقچی درباره توافق لوزان همان فکت‌شیت ایرانی است و ضرورتی برای انتشار متن مکتوب آن وجود ندارد! این فاز دولتی‌ها با انتقادات گسترده‌ای مواجه شد و رسانه‌ها و بویژه جریان‌های دانشجویی خواستار شفاف‌سازی درباره اظهارات رد و بدل شده پشت میز مذاکرات هسته‌ای شدند. البته، خود جواد ظریف هم رسماً وارد این فاز شد. او در گفت‌وگویی با روزنامه قدس که ۲۸ فروردین منتشر شد؛ درباره ماجرای انتشار فکت‌شیت ایرانی گفت: هنوز توافقی نشده که فکت‌شیت آن را منتشر کنیم. ظریف گفت: «... هر زمان که به توافق برسیم که متنی وجود داشته باشد که این متن، متن معتبری باشد و طرفین روی آن توافق کرده باشند، آن را منتشر خواهیم کرد». این اظهارنظر رسمی آقایان درباره فکت‌شیت ایرانی بود. در واقع، موضع و نگاه تیم مذاکره‌کننده درباره توافق و فکت‌شیت ایرانی در همین قالب بسته شد. آن‌ها اساساً منکر توافق و ضرورت انتشار فکت‌شیت شدند. با این حال، اما، اظهارات روحانی در شیراز رسماً مواضع تیم هسته‌ای درباره فکت‌شیت را به هم ریخت. روحانی گفت فکت‌شیت منتشر شده است و دیگران را به کم‌حافظه بودن متهم کرد! درحالی که ظریف می‌گوید توافقی نشده که فکت‌شیت آن منتشر شود، روحانی تأکید کرده است ایران و ۱+۵ در لوزان به تفاهم رسیده‌اند و وزارت امور خارجه ایران قبل از قرائت بیانیه لوزان، فکت‌شیت این تفاهم را نیز منتشر کرده است! به هرحال این تناقض‌گویی‌های آشکار که همراه با توهین به منتقدان و آگاهان پیدا و پنهان مذاکرات هسته‌ای است؛ به وضوح نشان می‌دهد واقعیاتی درباره مذاکرات هست که جامعه گویا باید از آن بی‌اطلاع بماند.
مأخذ: کیهان / وطن‌امروز
هو العلیم
