برداشت آزاد
• اهمیت نقش دولت در همبستگی اجتماعی که ابتدا در کتاب «خودکشی» آمده بود، در «اخلاق حرفهای و اخلاقیات مدنی» بسط یافت. این مسأله، بایستی مرتبط با دولت باشد، چون دولت است که به عنوان مهمترین پیکرۀ جمعی در اجتماع سیاسی شناخته میشود و موظف به ارتقاء مساوات، عظمت انسانی و خومختاری است.
• دورکیم با اصرار بر نقش دولت، مفهوم بدواً انتزاعی وجدان جمعی را به منش فردی بدل میکند.
• صورتبندی دورکیم، از دولت جالب است. دولتی که به لحاظ اقتصادی لیبرال، و به لحاظ فرهنگی متعهد و محدودکننده است، و چقدر این الگو با الگوی نیرومند لیبرالیسم تاچریستی منطبق است. به زعم او این صورت از آگاهی جمعی تبلور یافته، نمیتواند در حمایت اقتصاد عمومی یا علایق طبقاتی نقشی ایفا نماید، زیرا نقش اصلی آن پروراندن اخلاق جمعی جامعه و بالاترین ایدهآل استقلال فردی، دموکراسی و عدالت اجتماعی است.
• پس، در مجموعه سخنرانیهایی که منتهی به تألیف «اخلاق حرفهای و اخلاقیات مدنی» شد، یک چیز دیگر نیز جدید است و آن اینکه پرورش اخلاق جمعی جامعه، دیگر نمیتواند کارکرد انحصاری تقسیم کار اجتماعی قلمداد شود، بلکه دولت «لیبرال-محافظهکاری» که او فرموله میکند، عامل انضمامی پیشبرد اخلاق جمعی است.
• دورکیم در ادامه بررسی خود درباره دولت، طی سخنرانیهایش دربارهی «جامعهشناسی به مثابه اخلاق و حقوق»، نشان میدهد که قوانین رومی با قوانین سایر جوامع باستانی تفاوت دارند که در آنها دولت، یا به صورت پادشاهی یا اریستوکراسی یا دموکراسی است، و این تفاوت برمیگردد به چیستی وظیفهی شهروندی و مسؤولیت حرفهای.
• او صورتها و کارکردهای حقوق و نظم عمومی، قرارداد و حقوق مالکیت و نظامهای تجارت روم و اصناف تولیدی را مورد بررسی قرار میدهد. دورکیم با تبعیت از منتسکیو و ارسطو، معتقد است که حقوق رومی، نه در چهارچوب پادشاهی میگنجد، نه آریستوکراسی و نه دموکراسی، بلکه حقوق رومی، متضمن «جمهوری» است.
مآخذ:...