دکترحامدحا‌جی‌حیدری/ 
الهام‌نصرتی
گزارش رساله پایان‌نامه/رتبه اول تحقیقات علوم انسانی تهران/جشنواره محقق حلی 1390
---------------
إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الاسْلامُ وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِآياتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَريعُ الْحِساب
كريمه 1: آل‌عمران/19
---------------
← استقلال فكري و روحي انسان اجازه نميدهد كه بي قيد و شرط تسليم كسي شود، اما...
← دين نزد قرآن كريم، اسلام (و تسليم بودن در برابر حق) است؛ واژه “دين” در لغت، در اصل به معني جزا و پاداش است، و به معني اطاعت و پيروي از فرمان نيز آمده است، و در اصطلاح، عبارت از مجموعه قواعد و قوانين و آدابي است كه انسان در سايه آنها ميتواند به خدا نزديك شود و به سعادت دو جهان برسد و از نظر اخلاقي و تربيتي در مسير صحيح گام بردارد.
← واژه “اسلام” به معني تسليم است، بنابراين، معني جمله “إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الاسْلامُ” اين است كه آيين حقيقي در پيشگاه خدا همان تسليم در برابر فرمان او است، و در واقع، روح دين در هر عصر و زمان چيزي جز تسليم در برابر حق نبوده و نخواهد بود، منتها از آنجا كه آيين پيامبر اسلام، آخرين و برترين آيين‌ها است نام اسلام براي آن انتخاب شده است و گر نه از يك نظر همه اديان الهي، اسلام است، و همان گونه كه سابقا نيز اشاره شد، اصول اديان آسماني نيز يكي است هر چند با تكامل جامعه بشري، خداوند اديان كاملتري را براي آنها فرستاده تا به مرحله نهايي تكامل، كه دين خاتم پيامبران، پيامبر اسلام(ع) است رسيد.
← دين نزد خداي سبحان يكي است و اختلافي در آن نيست و بندگان خود را امر نكرده مگر به پيروي از همان دين و بر انبياي خود هيچ كتابي نازل ننموده مگر در باره همان دين، و هيچ آيت و معجزهاي به پا نكرده مگر براي همان دين كه آن دين عبارت است از اسلام، يعني تسليم حق شدن، و به عقيدههاي حق معتقد گشتن، و اعمال حق انجام دادن” و به عبارتي ديگر: “آن دين واحد عبارت است از تسليم شدن در برابر بياني كه از مقام ربوبي در مورد عقائد و اعمال يا در مورد معارف و احكام صادر مي‌شود”.
← بدون شك، استقلال فكري و روحي انسان اجازه نميدهد كه بي قيد و شرط تسليم كسي شود، چرا كه او هم انساني است، مثل خودش، و ممكن است در مسائلي اشتباهاتي داشته باشد. اما هنگامي كه مسأله به خداوند عالم و حكيم و پيامبري كه از او سخن مي‌گويد و به فرمان او گام بر ميدارد ميرسد تسليم مطلق نبودن دليل بر گمراهي است، چرا كه فرمانش كمترين خطا و اشتباهي ندارد (ترجمه الميزان، ج.1، ص.453). و از اين گذشته، فرمان او حافظ منافع خود انسان است، و چيزي نيست كه به ذات پاك خدا برگردد، آيا ممكن است هيچ انسان عاقلي با تشخيص اين حقيقت مصالح خود را زير پا بگذارد؟ از همه اينها گذشته ما از آن او هستيم، و هر چه داريم از او است، و جز تسليم در برابر او كاري نميتوانيم داشته باشيم.
بهره‌ي 1: افراط در خردمداري، در مقابل تعبد ديندارانه، جامعه، روابط اجتماعي، و فرد را به سوي وضعيت سكولار سوق مي‌دهد.
← تا کنون، یک رهنمود از قرآن کریم آموختیم. صد و هشتاد و چهار رهنمود دیگر باقیست. تا پایان ساخت این الگو برای فهم عوامل دین‌زدایی با ما همراه باشید...
هوالعلیم
