شارل دوسکوندا 
بارون دو منتسکیو در «روح‌القوانین»
دنیای موجودات با شعور، به هیچ‌وجه نمی‌تواند به خوبی دنیای مادیات اداره شود. گو اینکه دنیای موجودات با شعور هم قوانین خاص خود را دارد که به لحاظ طبیعتشان دگرگونی ناپذیر است، ولی آن گونه که جهان مادی تابع قوانین خویش است، از قوانین خود پیروی نمی‌کند. علت آنست که موجودات با شعور، از طرفی به مقتضای طبیعت خود محدودند، و در نتیجه، مستعد خطا هستند، و از طرفی دیگر، طبیعتشان ایجاب می‌کند که موجوداتی آزاد باشند. از این رو، همواره رفتارشان مطابق قوانین طبیعتشان نیست. حتی اغلب قوانین موضوعه خود را هم زیر پا می‌گذارند.
و معلوم نیست که آیا جانوران به وسیله قوانین عمومی حرکت اداره می‌شوند، یا حرکت و جنبشی خاص خوددارند. به هر تقدیر... به واسطه جذبه لذت است که هر فردی، زندگی خود را پاس می‌دارد و نیز به انگیزه همان جذبه، بقای نوع تضمین می‌شود. حیوانات، تنها پیرو قوانین طبیعتند، زیرا پایبند زندگی خود هستند، و نیز به علت نداشتن دانش و آگاهی، از قوانین موضوعه محرومند. لیکن، حتی آن‌ها نیز در همه حال، از قوانین طبیعتشان پیروی نمی‌کنند. ولی گیاهان که نه شعوری دارند و نه احساسی، بهتر از سایر موجودات تابع قوانین طبیعتشان هستند...
انسان، به عنوان موجودی مادی، سایر موجودات تابع قوانین دگرگونی ناپذیر است. و به عنوان موجودی باشعور، پیوسته از قوانین الهی تجاوز می‌کند و قوانین موضوعه خود را هم تغییر می‌دهد... و هر چند انسان موجودی متناهی است و نیز مانند موجودات ذی‌شعور دیگر، مستعد جهل و خطاست... و به عنوان موجودی حساس، تابع شهوات سرکش بی شمار است...، با این حال، آزاد است که راه خود را فراموش کند. بنابراین، خداوند به وسیله قوانین دینی، وظیفه او را در برابر آفریدگارش به وی یادآور می‌شود. چنین موجودی، ممکن است هر لحظه خودش را هم فراموش کند، ولی فلسفه به وسیله قوانین اخلاق، او را متوجه خود می‌سازد. و از آنجا که برای زندگی در جامعه آفریده شده است، ممکن است همنوعان خود را از یاد ببرد؛ بنابراین، قانون‌گذاران به وسیله قوانین سیاسی و مدنی، او را از وظیفه‌اش در این زمینه آگاه می‌کنند.
مآخذ:...
قوانین موضوعه یعنی قوانینی که توسط انسان خلق می شود؟
-----------------
در مقابل قانون اساسی قرار می گیرد. موقعیت مند است.