حامد دهخدا؛ فقط ایدهای برای تأمل بیشتر
• شرایط پر تنش و پر از آشوب سیاسی امروز، احتیاج به طراحیهای پیچیده و چند شاخه را گوشزد میکند. تجربه نشان داده است که ابتکارات نوآورانه، نمیتوانند در مدلهای تک خطی گسترش بیابند. باید مسیرهای مختلف گشود و در این جهات ابتکارات را گسترش داد.
• از این قرار، به رغم نظر برخی، موازی کاری در امور پژوهشی به رغم امور اجرایی مثبت است. وقتی گروههای مختلف پژوهشی مشاور، به یک تشکل سیاسی مشورت میدهند، احتمال این که مواضع سیاسی پختهتری از سوی آن تشکل اتخاذ شود، بیشتر خواهد بود.
• برای منظور گسترش فضای متنوع و چند خطی ابتکارات، چهار توصیه عملیاتی داریم:
░▒▓ اول. گروههای پژوهشی مختلف را درون و بیرون از تشکل ایجاد کنید، و ارتباطات مؤثری با آنان برقرار نمایید
• ابتکارات خلاقه برای رشد، نیاز به افراد، منابع و ارتباطات با سازمانهای مختلف دارند، و از این قرار، اگر یک تشکل سیاسی بخواهد از همه امکانات رشد، در توسعه راه حل ها و فرمولهای خود استفاده نماید، باید از گروههای پژوهشی مختلف حاضر در محیطهای گوناگون علمی مشورت بگیرد.
• متأسفانه بسیاری از تشکلهای سیاسی در یک انزوای نسبی، به دور از محیطهایی فعالیت میکنند که امکانات بالقوه همکاری در آن ها وجود دارد. البته، گاه، آن ها از افراد داخل و خارج تشکل نظر خواهی میکنند، لیکن این کار معمولاً، به صورت خلق الساعه و ارتجالی انجام میشود و افرادی که در تعامل با تشکل قرار میگیرند، اغلب هیچ نفع مستقیمی در موفقیت سیاسی حزب ندارند؛ بدین ترتیب، اهتمام کافی به تولید فرمول ها و حل مسائل نشان نمیدهند. این دست افراد، گاه ارزشهای تشکل سیاسی را به چالش میکشند، و اغلب در مواقع نامنظمی که تشکل از آنان نظر میخواهد، نمیتوان آن ها را در مورد اهداف و ارزشهای تشکل متقاعد کرد.
░▒▓ دوم. الگوهای تثبیت شده را شبیه سازی کنید
• شما نیاز به گروههای مبتکر در درون و بیرون حزب یا تشکل سیاسی خود را احساس کردهاید، منابع لازم برای تجهیز این گروهها را از تشکیلات حزب جذب کردهاید، زمان کافی را هم تا اتخاذ تصمیمات سرنوشت ساز دارید، اما نمیدانید این کار را از کجا شروع کنید.
• توصیه میشود که ابتدا الگوهای تثبیت شده را دنبال کنید. جستجو کنید که گروههای جوانان خلاق که در زمینه مسائل سیاسی دغدغه مند هستند، کجا قابل یافتن هستند. سعی کنید خود را با لم کاری آن ها تطبیق دهید تا بتوانید از امکانات فکری و ارتباطی آن ها بهره مند شوید.
• البته، پس از آن که کار شروع شد، کم کم طرحهای تلفیقی برای ایجاد گروههای پژوهشی جدیدتر، چابک تر، با عملکرد بهتر برای شما گشوده میشود. به این ترتیب، مدلهای پیچیده یا آن دسته ابتکاراتی که به حضور یک یا چند شخص خاص وابسته هستند، کم کم و بسته به موقعیت ها پدید میآیند.
• اگر تصمیم به گسترش یک ابتکار گرفتید، ابتدا مدلی را بر اساس یک قاعده مرکزی تعریف کنید و مطمئن شوید که درون تشکل هم آمادگی برای جذب آن ابتکار هست.
░▒▓ سوم. تمرکز خود را بر جاهایی قرار دهید که مجموعه بکری از استعدادها در آنجا فعال هستند
• هیچ جایی برای بهره مندی از مشورت و راهنمایی، بهتر از دانشگاهها یا حوزههای علمیه نیست. در جامعه ما، معمولاً تشکلهای سیاسی میکوشند تا «به دانشگاهها خط بدهند» و از آن ها در جهت مطامع سیاسی خود استفاده شلوغ کاری طلب کنند، ولی جهت ارتباط تشکلهای سیاسی با حوزه و دانشگاه باید بر عکس این باشد، یعنی تشکلهای سیاسی باید با سؤال به دانشگاهها بروند و از آن ها برای تولید فرمولهای حل المسائل راه نمایی بخواهند. سیاسی شدن دانشگاهها در این معناست که خوب، بلکه ناگزیر و شرط قطعی توسعه کشور است.
• اگر یک تشکل سیاسی میخواهد سطح خلاقیت را در خود بالا ببرد، باید ارتباط پرسشگر و نه تحکم آمیز خود را با حوزه و دانشگاه گسترش دهد، و حالا که سخن از خلاقیت است، سهم طلاب و دانشجویان، بیش از فضلا و اساتید است. جوانان مستعد و با هوش هستند که مرزهای راه حلهای متعارف را میگشایند. طلاب و دانشجویان، علاوه بر خوش فکری یک حسن دیگر هم دارند، و آن این که آن ها هنوز منافع مشخصی ندارند، و میتوانند آزادانه و بدون محافظه کاری، طرحهای نویی بریزند، این در حالی است که بزرگترها معمولاً در راه حلهای مختلف منافعی دارند که ممکن است بر قضاوتشان تأثیر بگذارد.
• پس، بعد از آن که تشکل سیاسی خود را در مورد ضرورت راه اندازی گروههای پژوهشی متکثر و موازی کار توجیه کردید، و پس از آن که برای جستجوی روشهای موفق و الگوهای تثبیت شده جلب همکاری این گروهها فعال شدید، در گام بعد، توصیه این است که در شرایط فعلی کشور، بهترین جا برای بهره مندی از نوآوری ها و ابتکارات، حوزهها و دانشگاهها هستند.
░▒▓ چهارم. شبکههایی گسترده راه اندازی کنید
• برای گسترش گروههای پژوهشی اولیه که به شما برای توسعه راه حلهای سیاسی کمک خواهند کرد، از شبکه روابط همین گروههای اولیه استفاده کنید. در واقع، یافتن و جذب نیروهای متفکر و خلاق جدید، معمولاً از طریق نیروهای قبلاً فعال شده بهتر صورت میپذیرد.
• این روزها، از طریق گسترش شبکههای اجتماعی بر بستر اینترنت، امکان بیشتری برای دستیابی به گروههای فکری خلاق وجود دارد. پس از آن ها استفاده کنید و تا میتوانید حلقههای مشاور خود را توسعه دهید، تا از زوایای بیشتری مسائل سیاسی و اجتماعی را تحلیل نمایید، و به راه حلهای جامع تری دست یابید (توأم با برداشت آزاد از رابرت ولکات و ژرن بانگ اندرسن).
• ادامه این مباحث را در همین پاورقیها دنبال کنید...
مأخذ:رسالت
هو العلیم