برداشت آزاد از آریاادیب؛ فقط ایدهای برای تأمل بیشتر
▬ برای بیان این معنا که فریب و نیرنگی در کار است از این ضربالمثل استفاده میشود.
▬ در گذشته که وسایل خنککننده و نگاه دارنده مانند یخچال و فریزر و فلاکس و یخدان وجود نداشت، مردم، خوراکیهای فاسد شدنی را در کاسه میریختند، و کاسهها را در سردابهها و زیرزمینها، دور از دسترس ساکنان خانه و بویژه کودکان میگذاشتند. آن گاه کاسهها و قدحهای بزرگی را وارونه بر روی آنها قرار میدادند تا از خس و خاشاک و گرد و غبار و حشرات و حیوانات موذی مانند موش و گربه محفوظ بمانند. کاسهی بزرگ در جاهای صاف و مسطح زیر زمین چنان کاسههای کوچکتر و نیم کاسهها را میپوشاند که گرمای محتویات آنها تا مدتی به همان درجه و میزان اولیه باقی میماند.
▬ ولی در آشپزخانهها کاسهها و قدحهای بزرگ را وارونه قرار نمیدهند و آنها را در جاهای مخصوص پهلوی یکدیگر میگذارند و کاسههای کوچک و کوچکتر را یکی پس از دیگری در درون آنها جای میدهند. از این رو، در گذشته اگر کسی میدید که کاسهی بزرگی در آشپزخانه وارونه قرار گرفته است به قیاس کاسههای موجود در زیر زمین، گمان میکرد که در زیر آن نیز باید نیم کاسهای وجود داشته باشد که به این شکل گذاشته شده است، ولی، چون این کار در آشپزخانه معمول نبود و نیست، در این مورد مطمئن نبود و لذا، این کار را حقه و فریبی میپنداشت و در صدد یافتن علت آن بر میآمد.
▬ به این ترتیب، رفته رفته عبارت «زیر کاسه نیم کاسهای است» به معنای وجود نیرنگ و فریب در کار، در میان مردم به صورت ضربالمثل در آمده و در موارد وجود شبههای در کار مورد استفاده قرار گرفت.
مآخذ:...
هو العلیم