برداشت
آزاد از اکونومیست؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
░▒▓ مقدمه فیلوجامعه‌شناسی
▬ سال‌ها قبل، جوزف شومپیتر و تورشتاین وبلن، جوهر توانمندی سرمایه‌داری را در نوآوری تکنولوژیک شناسایی کرده بودند.
▬ پس از مدت‌ها، که سرمایه‌داری بر خط تولید و تبلیغات و بازارهای مالی برای بقا متمرکز شده بود، اکنون و پس از سرنوشت‌سازی پیشرفت تکنولوژیک «گاز و نفت رسی مارسلوس»، دوباره، توجه به سمت این عامل معطوف می‌شود.
░▒▓
▬ منظره چندانی برای نگریستن نیست: یک ساختمان اداری بی‌نام در حومه شهر که میان یک مرکز خرید و یک نمایندگی فروش خودرو واقع شده است.
▬ اما این سازمان، پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی یا «دارپا»، در ابداع بسیاری از تکنولوژی‌های مشهور این عصر، از اینترنت گرفته تا سیستم موقعیت‌یابی جهانی برای هواپیماهای رادارگریز، نقش داشته است. آراتی پاراباکار، رییس دارپا به شوخی می‌گوید: آتش را هم این سازمان اختراع کرده است.
▬ سازمان دارپا، جسورانه، درگیر تحقیقاتی است که از دید ناظران بیرونی همانند داستان‌های علمی-تخیلی هستند.
▬ برای مثال، این سازمان برنامه‌ای برای کشف نحوه استفاده از میکروب‌ها به منظور تشخیص و مرمت مواد پوسیده و خرده شده دارد. همچنین، این سازمان قصد دارد کیت کشت سلول‌های خونی طراحی کند تا برای تزریق خون در میدان‌های جنگ مورد استفاده قرار گیرد. دارپا نیز طرحی برای ساخت روبات‌هایی دارد که بتوانند برای عبور از ورودی‌های کوچک تغییر شکل دهند و پس از عبور دوباره به حالت اول خود بازگردند.
▬ امریکا، بیش از هر کشور دیگری، در زمینه تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری می‌کند و سازمان‌هایی چون دارپا در این زمینه پیشتاز هستند. با این وجود، براساس آخرین محاسبه بنیاد ملی علوم امریکا، سهم این کشور از هزینه جهانی برای تحقیق و توسعه از ۳۸ درصد در سال ۱۹۹۹ به ۳۱ درصد در سال ۲۰۰۹ کاهش یافته است. در حال حاضر بر اساس سهمی از تولید ناخالص داخلی، امریکا در زمینه سرمایه‌گذاری در برنامه‌های تحقیق و توسعه در رتبه نهم جهان قرار دارد. تحقیق و توسعه ۹/۲ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد. سرمایه‌گذاری در بخش تحقیقات در مدت رکود اقتصادی برای یکی دو سال کاهش یافت، در حالی که در دیگر کشورها به سرعت رشد کرد. برای مثال، در دهه منتهی به سال ۲۰۰۹ سرمایه‌گذاری در زمینه تحقیق و توسعه چین سالانه تا ۲۰ درصد افزایش یافت.
▬ رابرت اتکینسون، از بنیاد اختراعات و فن‌آوری اطلاعات (ITIF) می‌گوید: اعتبار مالیاتی برای تحقیق و توسعه سخاوتمندانه نیست و تنها ۶ درصد مقدار سرمایه‌گذاری شده توسط شرکت‌ها را جبران می‌کند، در حالی که این میزان در چین ۱۴ درصد و در دانمارک ۲۹ درصد است. گر چه هنوز سهم امریکا از انتشار مقالات علمی در نشریات برجسته بیشتر از هر کشور دیگری است، اما، از ۴۰ درصد در سال ۱۹۸۰ به ۲۹ درصد در سال ۲۰۰۸ کاهش یافته است. ۴۲ درصد از امریکایی‌ها مدرک دانشگاهی دارند و در این زمینه در رده دهم جهان قرار گرفته‌اند، با این وجود، از کره جنوبی ۱۶ درصد عقب هستند. سرمایه‌گذاری‌های مخاطره‌آمیز به عنوان سهمی از تولید ناخالص داخلی تنها نیمی از این سرمایه‌گذاری‌ها در فنلاند یا سنگاپور است.
▬ اما، حتی، بر اساس معیارهای مختلفی که ITIF بر مبنای چنین آماری گردآوری کرده است، امریکا چهارمین کشور پرورش‌دهنده ابداعات باقی‌مانده است (گرچه در سال ۲۰۰۰ در این مورد اول بود). کشورهایی که بالاتر از امریکا قرار دارند، یعنی، سنگاپور، فنلاند و سوئد، نسبتاً کوچک هستند. قدرت‌های اقتصادی در حال رشد مانند: برزیل، چین و هند در پایین این فهرست جای دارند.
▬ علاوه بر این، تنزل رتبه امریکا به دلیل انجام تحقیقات کمتر نبوده است، بلکه به این علت بوده که کشورهای دیگر تحقیقات بسیار بیشتری انجام داده‌اند. ابداع، بازی‌ای با مجموع صفر نیست. ایده‌های خارجی به بهبود ایده‌های امریکایی کمک می‌کنند، اختراعات خارجی تقویت بهره‌وری امریکا را در پی دارند و رشد در بازارهای خارجی فرصت‌هایی را برای شرکت‌های امریکایی فراهم می‌آورد.
▬ در شرایط مطلق، سرمایه‌گذاری امریکا در زمینه تحقیق و توسعه در حقیقت، به سرعت رشد داشته است. سرمایه‌گذاری در این بخش، حتی، پس از کاهش اندک در سال ۲۰۰۹، ۲۵ درصد بیشتر از سال ۲۰۰۴ بود. طی این پنج سال سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه با رشد ۸/۵ درصدی در سال، سریع‌تر از کل اقتصاد (با رشد ۳/۳ درصدی) بوده است، اما، به عنوان سهمی از تولید ناخالص داخلی اندکی کمتر از رکورد ۹/۲ درصدی که در سال ۱۹۶۴ به آن رسید، بود.
▬ بر اساس مطالعه انجام شده توسط مؤسسه بروکینگز، تعداد ثبت اختراعات در امریکا در حال رشد است و نسبت به جمعیت این کشور نزدیک به بالاترین سطح تاریخی خود قرار دارد. ثبت اختراع از اواخر دهه ۱۹۸۰ تاکنون، به طور پیوسته افزایش داشته است.
▬ با توجه به دیگر معیارها نیز امریکا جایگاه غبطه‌آوری در جهان ایده‌ها دارد. یک نمونه این‌که امریکا به طور چشمگیری پذیرای ایده‌های جدید است. برای مثال، بسیاری از ایالت‌های امریکا مقرراتی را برای استفاده از خودروهای بدون راننده تنظیم کرده‌اند. این در شرایطی است که عرضه این‌گونه خودروها به بازار سال‌ها زمان خواهد برد. حتی، بدبین‌ترین افراد نسبت به چشم‌انداز امریکا، تصدیق می‌کنند که دانشگاه‌های این کشور بهترین دانشگاه‌های جهان هستند. براساس بررسی دانشگاه لایدن هلند از ۳۰ دانشگاهی که به طور منظم در نشریه‌های دانشگاهی تحقیق ارائه می‌کنند، ۲۷ دانشگاه امریکایی هستند. همچنین بنیاد ملی علوم امریکا می‌گوید: این کشور بیش از گذشته محقق علمی دارد.
▬ اما این محققان چقدر فعال هستند؟ به نظر می‌رسد این روزها، یک اختراع محققان و هزینه‌های بیشتری به خود اختصاص می‌دهد. این در شرایطی است که احتمالاً، در آینده کسب بودجه دولتی دشوارتر خواهد شد. بودجه دارپا و دیگر سازمان‌های دولتی مانند مؤسسات ملی بهداشت، از بخش اختیاری بودجه دولت تأمین می‌شود و کنگره به احتمال زیاد این بخش از بودجه را کاهش می‌دهد.
▬ با توجه به این‌که دولت تنها ۳۱ درصد از بودجه بخش تحقیق و توسعه را تأمین می‌کند، کاهش بودجه تأثیری چندان جدی نخواهد داشت. با این وجود، دولت بیش از نیمی از مخارج تحقیقات اساسی امریکا را می‌پردازد. در عوض، کسب و کارها تمایل دارند کمتر به تحقیق و بیشتر به توسعه بپردازند. براساس اعلام بروکینگز، تحقیقاتی که سرمایه آن‌ها توسط دولت تأمین می‌شوند منجر به اختراعات با کیفیت‌تری نسبت به تحقیقات انجام شده توسط کسب و کارها می‌شوند.
▬ اما ترکیبی از تحقیقات اساسی که بودجه آن‌ها توسط دولت تأمین شده است و توسط کسب و کارها اجرا و توسعه یافته‌اند منجر به دو نوآوری‌ای شده‌اند که به خروج امریکا از رکود اقتصادی اخیر خود کمک کرده‌اند. این دو نوآوری عبارتند از: شکستگی‌های هیدرولیکی و حفاری افقی. در شکستگی هیدرولیکی مخلوطی از شن، آب و مواد شیمیایی به صخره‌های حاوی نفت و گاز تزریق می‌شود تا امکان آزاد شدن هیدروکربن فراهم شود. حفاری افقی امکان دسترسی به لایه‌های نازک نهشت را آسان‌تر و امکان حفاری چندین چاه را از یک مکان فراهم می‌کند. از دهه ۱۹۷۰ تحقیقات پراکنده‌ای تحت حمایت وزارت انرژی در این دو زمینه انجام شده است، اما، این تحقیقات در دهه ۱۹۹۰ زمانی که بخش خصوصی به آن پیوست، تکمیل شد. اکنون، این دو نوآوری موجب تقویت عظیم صنعت نفت و گاز و در نتیجه، کل اقتصاد شده‌اند.
برداشت آزاد از دنیای اقتصاد
هو العلیم
