برداشت 
آزاد از گروه تاریخ؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
▬ یک سال پیش از حمله متفقین به ایران (۱۳۲۰)، یعنی در سال ۱۳۱۹، رادیوی ایران تأسیس و اداره آن به سازمانی که اداره کل انتشارات و تبلیغات نامیده شد واگذار شد. آن‌گاه، ساختمان آن در اراضی اطراف میدان مشق راه‌اندازی شد. به این ترتیب، برای نخستین بار در ایران چنین تشکیلاتی برای اداره کردن فرستنده رادیویی دولتی به وجود آمد و کارمندان را هم از میان فرهنگیان شایسته و با ذوق انتخاب و از وزارت فرهنگ یا سایر وزارتخانه‌ها به اداره کل «انتشارات و تبلیغات» منتقل کردند.
▬ بیش از نیم قرن از قدمت ساختمان موسوم به کلاه فرنگی می‌گذرد، این ساختمان در جوار دو ساختمان مرتفع در محوطه باغ بی‌سیم قرار گرفته است. این بنا در دوره‌ای احداث شده که اطراف آن را باغ‌های مصفایی احاطه کرده و جاده آن خاکی بود و به شمیران وصل می‌شد. در آن زمان این محل به نام باغ بی‌سیم معروف بود. ساختمان‌های اطراف کلاه فرنگی همه مخابراتی بودند و از این بنا، بعداً به عنوان ایستگاه رادیویی استفاده می‌شد. ایستگاهی که زمانی قلب تپنده کشور بود و هرگونه خرابی و خاموشی در آن به منزله قطع ارتباط تهران با سراسر ایران و جهان بود.
▬ ساختمان کلاه فرنگی، بعد از راه‌اندازی ایستگاه رادیو به طور کامل در اختیار هنرمندان و مجریان برنامه و دست‌اندرکاران این رسانه قرار گرفت.
▬ طبق مقررات ایران ورود دستگاه‌های مخابراتی و استفاده از آن‌ها تنها در حیطه مسؤولیت وزارت پست و تلگراف و تلفن بود. این مسأله را می‌توان از مکاتبه شخصی به نام داوود موشه لازار و دایره تجارت داخلی وزارت فلاحت و تجارت و فواید عامه دریافت: آقای داوود موشه لازار، در جواب مراسله شما مورخه ۱۴ ژوئن ۱۹۲۹ (برابر با جمعه، بیست و چهار خرداد هزار و سیصد و هشت) راجع به تأسیس دستگاه رادیو در ایران، اشعار می‌دارد «که ورود دستگاه تلگراف و تلفن بی‌سیم گیرنده یا مخابره‌کننده مطالب و آلات و اسباب آن جز برای اداره تلگراف بی‌سیم دولت وقت به طور کلی، ممنوع است، لکن وارد کردن و استفاده از دستگاه‌های» رادیو کنیر که فقط برای شنیدن نغمات به کار می‌رود و هم‌چنین، تأسیس سینمای ناطق در ایران با رعایت مقررات مربوط مانعی ندارد و به این ترتیب، مقدمات تأسیس رادیو تهران فراهم شد.
▬ بعد از صدور فرمان تأسیس رادیو، قرار شد از دو فرستنده موج کوتاه ۲۰ کیلوواتی و متوسط ۲ کیلوواتی وزارت پست و تلگراف و تلفن که برای ارسال تلگراف بی‌سیم توسط کارخانه آلمانی تلفنکن telefunken در بی‌سیم قصر، نصب شده بود استفاده شود. برای آمادگی پخش برنامه پس از افتتاح رادیو جمعی از استادان و نویسندگان از جمله: استاد سعید نفیسی و دکتر ذبیح‌الله صفا یک سلسله گفتارهای ادبی، تاریخی، جغرافیایی و اجتماعی را قبلاً تهیه کرده بودند به طوری که احتیاجات رادیو را برای مدت سه ماه تأمین می‌کرد. کارهای فنی رادیو با وزارت پست و تلگراف و تلفن بود و امور مربوط به دستگاه‌های فرستنده و استودیو زیر نظر رییس کل بی‌سیم اداره می‌شد. بودجه رادیو که فقط هشتاد هزار تومان در سال ۱۳۱۹ بود توسط سازمان پرورش افکار تأمین می‌شد. بعد از فراهم شدن مقدمات، بالاخره، رادیو در ساعت ده بامداد روز چهارشنبه، چهار ارديبهشت هزار و سیصد و نوزده، افتتاح شد. در شروع کار ساختمان رادیو از دو طبقه در بی‌سیم قصر تشکیل می‌شد که طبقه اول شامل یک اتاق انتظار و دستگاه‌های فرستنده و تقویت‌کننده بود و طبقه دوم از یک اتاق که با نصب پرده در سقف و دوجداره کردن در ورودی و خروجی و سیمان کاری دیوارهای داخلی به صورت استودیو درآمده بود. تا سال ۱۳۴۲ که کل تشکیلات رادیو به وزارت اطلاعات منتقل شد و هم‌چنین، تا ایجاد «سازمان رادیو تلویزیون» در سال ۱۳۵۰ ادامه داشت. اداره و تشکیلات رادیو به این نام‌ها خوانده می‌شد: «انتشارات و تبلیغات»، «رادیو و خبرگزاری»، «انتشارات و رادیو»، «انتشارات و اطلاعات و «اداره کل انتشارات و رادیو».
▬ از سال ۱۳۱۹ تا سال ۱۳۲۷ برنامه‌های رادیو در همان استودیوی اولیه اجرا و پخش می‌شد. در این زمان یک دستگاه اتومبیل گویندگان و سایر دست‌اندرکاران را به محل کار خود یعنی، رادیو منتقل می‌کرد.
░▒▓ برنامه‌های رادیو
▬ در زمان تأسیس رادیو برق تهران شبانه‌روزی نبود، از این جهت برنامه‌های رادیو هم محدود به ساعات معینی می‌شد. به این ترتیب، رادیو ایران که در اردیبهشت ۱۳۱۹ افتتاح شده بود در روز فقط ۲ ساعت برنامه داشت.
▬ بخش اول: ساعت ۱۲ تا ۳۰/۱۳ و بخش دوم: از ساعت ۱۸ تا ۳۰/۲۲.
▬ در بخش اول و دوم هر روز چهار گفتار خوانده می‌شد و هر گفتار به مدت ۱۵ دقیقه بود، سپس، چند صفحه موسیقی پخش می‌شد. رادیو در ایران فراز و نشیب‌های فراوان و حوادث تلخ و شیرین بسیاری را پشت سر نهاده است. طی سال‌هایی که لوازم فرهنگ مکتوب (کتاب، روزنامه و... ) هنوز از گستردگی کافی در میان مردم برخوردار نبود، رادیو به عنوان یک رسانه اثرگذار از یک سو منبع دریافت اطلاعات و اخبار مربوط به رویدادهای داخلی و خارجی و از سوی دیگر، وسیله‌ای برای پر کردن اوقات فراغت قشرهای گوناگون جامعه محسوب می‌شد.
برداشت آزاد از دنیای اقتصاد
هو العلیم
