دکتر حسین کچویان در خبرگزاری دانشجو
░▒▓ بحث ولایت فقیه تناسب نیرومندی با فضای موجود بشری دارد
▬ ما باید به این نکته توجه کنیم که بحث ولایت فقیه تناسب جدی با فضای موجود بشری دارد.
▬ مسئله ولایت فقیه پاسخی است به نیاز بشری که در دویست تا سیصد سال هیچ اصلی نمیتوانست چنین پاسخی به نیازهای بشر بدهد.
▬ این ساختار را باید از منظر پاسخ به جهان مدرن بدانیم، اگر ما ادعا داریم که انقلاب اسلامی ایران یک تحول پسامدرن است این نظریه نیز واکنشی به اوضاع و احوال کنونی جهان میباشد.
▬ بین این نظریه و نیازهای موجود و سایر نظریهها نباید پیوندی برقرار کرد، بلکه درک شایسته این اصل در قطع تمام پیوندها با نظریه مدرن ممکن خواهد بود.
░▒▓ فهم اهمیت نظریه ولایت فقیه با درک نقصانهای جهان موجود امکان پذیر است
▬ در حال حاضر نظریه مدرن در سیاست با مشکل مواجه شده است.
▬ اهمیت جایگاه و ساختار این نظریه زمانی بیشتر حس خواهد شد که تناسب و نسبتی که نظریه ولایت فقیه به لحاظ تئوری و عملی با نقصانهای جهان موجود دارد، بسنجیم.
▬ بخشی از تداوم، تکامل و بقای نظام اسلامی معلول خوب دیدن این مسئله است و لازمه شأن تاریخی نظام اسلامی نیز در خوب فهمیدن این مسئله نهفته است.
▬ به طور عمومی تمام نظریههای دوران اخیر به گونهای به دنبال ارتباط با تفکر مدرن بودند، اما امام خمینی (ره) در ارائه بحث ولایت فقیه هیچ توجهی به این مقوله نداشتند و بحث حکومت اسلامی را در فضای سنتی مطرح کردند.
░▒▓ کل سیستم جامعه ما در قالب همسخنی با فکر مدرن شکل گرفته است
▬ کل سیستم جامعه ما در قالب همسخنی با فکر مدرن شکل گرفته (پارلمان، دولت و ...) و معلوم نیست این سیستم درست باشد.
▬ باید به این نکته توجه داشت که ما به یک نوع، وضعیتهای موجود را نتیجه سازشها و تحمیل میدانیم و اگر بتوانیم به عنوان جریانی تاریخی و تمدنی باقی بمانیم، این ارتباط با مظاهر مدرن قطع خواهد شد.
▬ در همه تاریخ تمدنها فکر توحیدی چیزی نیست که در بدو امر به دست ما برسد، بلکه وقتی پخته و کامل شد خلوص و تکامل حاصل میشود.
▬ خود غرب هم در زمینههای فعلی چیزی که اول بوده نیست، بلکه الآن در بنیادهایش خلوص بیشتری وجود دارد؛ اکنون تفکر غرب به طور کامل از سنت جدا شده و کاملاً مدرن است و پیوندهای درستتری با مبنای خودش پیدا کرده؛ چرا که غرب در همه حوزهها به دنبال خودبنیادی انسان حرکت میکند.
▬ شناخت نظام سیاسی – اجتماعی ما بسیار مهم است؛ چرا که شکل خالصتری که حقیقت زندگی ما را ممکن میکند، به دست میدهد.
░▒▓ برخلاف ما که با ساختار سیاسی موجود مانند وحی منزل رفتار میکنیم، غرب خود چنین نیست
▬ کشف اینکه نظام اسلامی چه چیزی را میخواهد ایجاد کند و اهدافش چیست بسیار مهم است و نشان میدهد که کدام بخشها مناسب برای سیستم خواهد بود.
░▒▓ ما هیچ تلاشی برای فهم نظریه نظام سیاسی-اجتماعی اسلام و انجام تغییرات متناسب نمیکنیم
▬ الآن ما هیچ تلاشی برای فهم نظریه نظام سیاسی-اجتماعی اسلام و انجام تغییرات متناسب نمیکنیم، بلکه در حال حاضر با ساختار سیاسی موجود مانند وحی منزل رفتار میکنیم، اما باید بدانیم غرب نیز در تئوری و عمل به دنبال این نیست و به محض ظهور یک نظریه به دنبال رد آن میباشد.
▬ حرفی که غرب درباره اطلاق حاکمیت دولت میزند، اکنون در تمام ابعاد سیاسی آن و به خصوص با پدید آمدن نهادهای بینالمللی دچار تقابل شده است.
▬ اکنون چالش مهم آمریکا با سازمانهای بینالمللی این است که این سازمانها آنقدر گسترش یافتهاند که اصل حاکمیت خدشهدار شده است.
▬ فهم این نکته بسیار مهم است که ساختارها و قالبهای موجود، در مواجهه با یک نیاز سیاسی خاص و در یک زمان خاص به وجود آمدهاند و به طور مطلق برای تمام ادوار مناسب نیستند، بنابراین باید به دگرگونیهای سیاسی درست و موشکافانه نگاه کنیم.
▬ دیانت اصول ثابتی دارد، اما در هر بحثی که نگاه کنیم، در جهان اسلام تغییر ایجاد شده است.
░▒▓ یک قرن است که متفکران غربی از نبود آزادی فریاد میکنند و وجود آزادی را یک توهم میدانند
▬ ما با جهانی مواجه هستیم که پر از مضرات و مصائب است.
▬ این استاد دانشگاه با اشاره به نظرات اندیشمندانی مانند فوکو و مارکس فرمودند: یک قرن است که متفکران غربی از نبود آزادی فریاد میکنند و وجود آزادی را یک توهم میدانند.
░▒▓ دور از ذهن نیست تا نظامهای غربی را فاشیستی بدانیم؛ چرا که اینها سلطهشان را ساختاری کردهاند
▬ آزادی، امکان دگرگونیهای بنیادی در ابعاد مختلف است که این در غرب وجود ندارد؛ مشاور ریگان نیز تأکید میکند که دور از ذهن نیست تا نظامهای غربی را فاشیستی بدانیم؛ چرا که اینها سلطهشان را ساختاری کردهاند.
▬ فکر عدم امکان تغییر، روشنفکران غرب را در دوران فرانکفورتیها دچار معضل اساسی کرده بود.
▬ ایشان در خصوص لزوم جدا شدن از تفکرات غرب گفت: باید ارزیابی درستی از تفکرات مدرن و غرب داشته باشیم که وجود فهم درست میتواند ما را در ایجاد تغییرات در سیستم یاری نماید.
░▒▓ وجود فهم درست از غرب میتواند ما را در ایجاد تغییرات در سیستم یاری نماید
▬ در سیستم فعلی، روی کار آمدن احمدی نژاد یا خاتمی به عنوان کسانی که در بحث فکر و اندیشه جایی نداشتند شبیه نوعی هرج و مرج است.
░▒▓ غرب مکانیزمهایی برای بالا آمدن افراد دارد که صد برابر قویتر از شورای نگهبان است
▬ در غرب اینگونه نیست که فردی متفاوت با سیستم روی کار بیاید و اگر هم بیاید مانند کندی ترور میشود؛ آنها مکانیزمهایی برای بالا آمدن افراد دارند که ما نداریم مانند سیستم حزبی که صد برابر قویتر از شورای نگهبان است.
▬ ایشان با اشاره به سیستمهای قوی کنترل قدرت در غرب فرمودند: به هیچ عنوان امکان ندارد افرادی خارج از حزب در غرب قدرت پیدا کنند؛ اگر چه ظاهراً خیلی دمکراتیک هستند، اما حذف افراد در آن سیستم بنیادیتر و ساختاریتر است.
░▒▓ اکنون در غرب یک سیستم الیگارشی مطلقگرا حاکم است
▬ وی با اشاره به وجود خشونت ساختاری در غرب گفت: مگر ممکن است شما در آمریکا بدون پشتیبانی نهادهای قدرت و مراکز ثروت به جایی برسید، این سیستم به شدت فاسد است و در آن جایی برای ارزشهای انسانی وجود ندارد؛ علاوه بر مشکلاتی که از نظر ما بنیادیتر نیز هست، اکنون در غرب یک سیستم الیگارشی مطلقگرا حاکم است.
▬ ایشان با اشاره به محسنات سیستم ولایت فقیه فرمودند: اکنون و با درک مناسب از ضعف بزرگ غرب میفهمیم که باید یک سیستم بدیع و پاسخگو به نیازهای اساسی سر و کار داریم.
░▒▓ اولاً به ذات نمیتوان نظام را با مفاهیمی چون آزادی و دمکراسی ارزیابی کرد
▬ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به نحوه ارزیابی تمایز نظام سیاسی و اجتماعی ما با غرب گفت: اولاً به ذات نمیتوان نظام را با مفاهیمی چون آزادی و دمکراسی ارزیابی کرد؛ چرا که حتی قبل از دوران مدرنیته نیز چنین مفاهیمی برای مقایسه وجود نداشت.
▬ ما اشکلات متفاوتی برای زندگی کردن داریم و سیاست نیز با این اشکالات مرتبط است نظم سیاسی به این معناست که انسانها با یکدیگر جمع شده و زندگی کنند.
▬ این استاد دانشگاه افزود: این شکل ممکن است بینهایت مدل متفاوت داشته باشد، اما مسئله اساسی نحوه ارزیابی آن است.
▬ ایشان با برشمردن دو دسته شرط برای ارزیابی فرمودند: یک بحث شرط وجودی است که شامل رضایت مردم میشود؛ چرا که یک نظام سیاسی و اجتماعی برای محقق شدن، نیازمند پذیرش از سوی مردم است، اما این بحث با دمکراسی متفاوت است؛ به عنوان مثال مردم در دوره نظامهای قبیلهای ریاست قبیله را میپرستیدند و به اشد وجه ممکن نظام خود را قبول داشتند.
▬ رابطه نظامهای سیاسی و اجتماعی با جامعه به نحوه زندگی کردن فرد مرتبط است؛ چرا که اگر شخصی با آن شکل همراهی نداشته باشد، آن طور زندگی نمیکند.
▬ البته بنده بحث قهری را قبول ندارم؛ چرا که در نظامهای سیاسی اجتماعی مبتنی بر زور چیزی بیشتر از حداقل بقا تأمین نمیشود بنابراین قبول نظام سیاسی اجتماعی یک شرط است.
▬ ایشان با اشاره به تفاوت اساسی بحث رضایت مردم با دموکراسی گفت: اگر دموکراسی مطلوب بود و تنها سیستم مشروع و مقبول به شمار میآمد فیلسوفان دیوانه بودند که به دنبال تعریف سیستم مطلوب میگشتند.
▬ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به شرط دوم فرمودند: شرط ماهوی اصل بحث ما است، من و شما ممکن است کاری را از روی میل و رضا انجام دهیم اما دلایلمان با یکدیگر متفاوت است و لذا رضایت به ادله مختلف میتواند تأمین شود.
▬ در بحث نظام سیاسی اجتماعی نیز بحث ما این است که مردم با استدلالهای مختلف راضی میشوند که نظام ولایت فقیه بهترین نظام است.
▬ اصل نظام دموکراسی معتقد است که سیستمی مناسبت میباشد که قوانین را به گونهای تصویب کند که فرد خواهان آن است.
▬ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: سیستم آنها سیستمی است که فرد هر وقت دلش خواست چیزی را بتواند صرفنظر از معقولیت به معیار زندگی تبدیل کند مانند همجنسبازی که چهل سال پیش کسی فکر نمیکرد که زمانی این عمل در جامعه تبدیل به یک امر عادی شود.
▬ آنها مبنای زندگی خود را حق من قرار میدهند یعنی آنچه که دلم میخواهد.
▬ ایشان با اشاره به لزوم بازگشت به مسئله هستیشناسی انسان گفت: برای تعریف یک نظام سیاسی اجتماعی باید ببینیم چه سیستمی برای زندگی، هستی و نیاز انسانها مورد توجه ماست و اینکه میگوییم دموکراتی بد است دلیلش آن است که تنها رضایت فرد نباید ملاک هستیشناختی انسان باشد.
▬ پس بنا به ضرورت رضایت مردم، کسی نمیتواند بگوید دموکراسی خوب است.
▬ وی با اشاره به تقابل نظام جمهوری اسلامی ایران با جهان مدرن فرمودند: نظامی که در مقابله با دموکراسی شکل میگیرد نمیتوان از آن انتظار شکل غربی داشت؛ چرا که نظام دموکراسی برای جهان و انسان غایتی قائل نیست و معتقد است جهانی غیر از این وجود ندارد، سیستمها تنها بر اساس اهداف دنیایی تعریف میشوند و باید سیستمی بسازیم که هرچه ما خواستیم بتواند محقق کند.
▬ انتخاب در غرب به این دلیل اصالت دارد که انتخاب فرد است نه آنکه عمل دارای فضیلت است، این سیستم تابع هوا و هوس است البته نحوه اداره کردن جهان در صد سال گذشته مبنایش همین انسان غربی بوده و مشروعیتش را بر این اساس قرار داده که ما توافق میکنیم که جهان چگونه اداره شود، تا صلح، جنگ و ... بر مبنای خواست فرد محقق میشود.
▬ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: غرب خواهان سیادت بر انسان است و بر این اساس مفاهیمی چون مداخله بشر دوستانه، آزادی، دموکراسی و ... را به خورد انسانها میدهد و مبنایش این است که من غربی به بهترین نحوه امیالم را اشباع کنم.
░▒▓ نظام دینی را نمیتوان با آدمهایی دنبال کرد که اولویت و دغدغههایشان غیردینی است
▬ وی با اشاره به تحقق نظام مدرن به صورت عینی گفت: در جهان کنونی سیستمی وجود نداشته که بتواند خودش را محقق کند جز جهان مدرن چون منطقش همین دنیاست در حالی که بقیه سیستمها این گونه نبودهاند و تنها منطقشان بر مبنای دنیای مادی استوار نبوده است.
▬ نظام دینی را نمیتوان با آدمهایی دنبال کرد که اولویت و دغدغههایشان غیردینی است و اگر بپذیریم که زندگی تنها التذاذ بیشتر در تمام جنبههاست آن موقع نظام غربی و دموکراسی چیز دیگری است.
▬ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: ما معتقدیم جهان دارای باطن است و آن باطن اصل است و جهان ما باید ذیل آن باشد بنابراین به دنبال زندگی خدایی هستیم.
▬ ما میخواهیم دنیایی داشته باشیم که باطنش را حساب کنیم در حالی که غرب با شگردهای نظری این باطن را حذف کرده است و به دنبال تمتع و التذاذ دنیایی و در کمال میگردد بنابراین زمانی که ما به این فهم نرسیم در تمام ابعاد سیاسی اجتماعی فرهنگی به دنبال این هستیم که به آنها برسیم.
▬ فکر دینی معتقد است دنیا باطنی دارد اما جهان مادی را نیز نفی نمیکند و آن را شر نمیداند و معتقد است در این جهان بر مبنای باطن عالم باید زندگی کرد و جسم وسیله است.
░▒▓ نظام مدرن همه دغدغهاش معاش است
▬ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به نظامهای پیش از این فرمودند: نظامهای قبل از مدرنیته هدفهایی غیر از معیشت داشتند اما نظام مدرن همه دغدغهاش معاش است و اهداف اخلاقی ندارد به همین دلیل است که در این نظام اقتصاد اهمیت مییابد و حکومتها به دنبال تأمین این مسئله هستند.
▬ در نظام ما اهداف متعالی حتی در مسئله اقتصاد اهمیت و اولویت دارند.
▬ ایشان با انتقاد از توجه به سیستم اقتصادی در کشور در طول سالهای پس از انقلاب گفت: متأسفانه به دلیل توجه بیش از حد به مسئله اقتصاد برخی در شرایطی زندگی میکنند که اگر در زمان شاه نیز حضور داشتند نمیتوانستند چنین زندگی را برای خود فراهم کنند.
▬ نظام سیاسی اقتصاد غرب در واقع اجتماع اقتصادی شده است و حتی در مسئله علم به دنبال علمی که در آن پول نباشد نمیروند در حالی که ما به دنبال نظامی هستیم که اجتماعی فرهنگی شده باشد و به معنای خاص یعنی فرهنگی دینی در آن وجود داشته باشد.
░▒▓ ما هنوز در مرحله حکومت سازی هستیم نه جامعه سازی
▬ شأنیت علما، شورای نگهبان و ... بر اساس همین فرهنگ دینی است البته در مقام واقع تا رسیدن به این نظام باید فعالیت کنیم؛ چرا که ما هنوز در مرحله حکومت سازی هستیم نه جامعه سازی.
▬ اگر ما ساختاری متناسب با فکر خود بسازیم بدون دخالت از بیرون ساختارها به گونهای خواهد بود که افراد متقی و دیندار بالا میآیند و البته تا حدی الان این مسئله وجود دارد اما به طور کامل محقق نشده است.
▬ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی فرمودند: در اوضاع جامعه ما هر قدر نیز که وضع مردم بد باشد مردم انتخابهای اخلاقی دارند و بسیاری از ویژگیهای ما به دلیل نگاه به زندگی درست است.
▬ چون نظام ما بر این اساس بنا شده که ما را به وضع مطلوب برساند، بسیاری از سیستمهایی که مورد نقد قرار میگیرد مانند شورای نگهبان در واقع محل نقد نیست.
▬ ایشان با اشاره به نحوه برخورد با افراد دیندار در کشورهای غربی گفت: فرد باید استدلالهای سکولار داشته باشد نه دینی؛ چرا که استدلالهای دینی آنجا معنا ندارد و فرد دیندار بالا نمیآید.
░▒▓ چون ما ساختارهای سیاسی خود را خوب فهم نکردهایم آن را با مباحث غربی خلط میکنیم
▬ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: چون ما ساختارهای سیاسی خود را خوب فهم نکردهایم آن را با مباحث غربی خلط میکنیم و نتیجهاش آن میشود که مفاهیم ما به درستی در جامعه ظهور پیدا نمیکند.
▬ وی با اشاره به انتخابات به عنوان نمونه فرمودند: انتخابات یک سازوکار است که ممکن است طی سالهای آینده برداشته شود و این سازوکار برای جذب نیرو در اداره جامعه و تحقق اهداف نظام اسلامی پایهگذاری شده است و اگر طوری تربیت نشود که آدمهای مخالف و متضاد با این سیستم را حذف نکند، مشکل دار میشود؛ چرا که قرار است افراد مطلوب نظام اسلامی را محقق کنند.
▬ ایشان با اشاره به اهمیت تدوین سازوکارها گفت: اگر ما نتوانیم از طریق سازوکار انتخاباتی سکولارها را از رسیدن به قدرت منع و حذف کنیم متناقض با مبانی سیستم سیاسی اجتماعی ما خواهد بود؛ چرا که غرب هم حتی به آدمی که استدلال دینی میکند و در نتیجه مطلوب زندگی آنان را نقد میکند اجازه ورود نمیدهد.
▬ در ساختارهای سیاسی اجتماعی ما مسئله دین، اساسی است و ساختارها باید طوری انسجام یابند که از ورود افراد سکولار به مجموعه جلوگیری کند.
▬ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به نحوه تبیین ساختارهای حذف کننده در غرب فرمودند: ساختارها در غرب طوری چیده شده که مطلب متناقض با سیستم بیرون نیاید؛ البته در ابتدا این گونه نبوده اما اکنون ابزارهای حذف کنار گذاشته شدهاند.
▬ دقیقاً بر این اساس، شورای نگهبان به این معنی است که ما میخواهیم افراد نقض کننده و متناقض با سیستم را حذف کنیم ؛زیرا انتخابات برای عوض کردن یک سیستم نیست و عوض شدن سیستم نیازمند دادن خون است.
▬ باید به این سمت برویم که امکان زندگی دینی را برای مردم مهیا کنیم و باید سیستمی ایجاد نماییم که در آن تناقض میان نمایندگان و شورای نگهبان وجود نداشته باشد و این تغییرات را میتوانیم بدهیم و باید اجرا کنیم؛ چرا که سیستمی در جامعه اسلامی مطلوب نیست که همه بتوانند بیایند و آن را تخریب کنند.
░▒▓ وقتی در سیستم ما افرادی بر سر کار میآیند که با یکدیگر دارای تعارض هستند این نشان دهنده نقض است
▬ البته سیستمها دارای حد هستند و اگر حدود نداشته باشند متمایز نخواهند بود؛ اما نکته جالب این است که در غرب این محدودیتها به گونهای اعمال شده که افراد آن را احساس نمیکنند.
▬ ایشان با اشاره به نقصان سیستم فعلی گفت: وقتی در سیستم ما افرادی بر سر کار میآیند که با یکدیگر دارای تعارض هستند این نشان دهنده نقض است؛ البته ما به دنبال متصلب کردن سیستم نیستیم اما تغییرات باید در جهت مطلوب اتفاق بیفتد و ما تا نتوانیم ساختارهای درونی و نهادها را با استفاده از اهرم حق کنترل کنیم به مطلوب دست نخواهیم یافت.
▬ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: ما باید به دنبال تکامل ساختاری باشیم که به اخلاقی زندگی کردن، فضائل و... تحقق و معنا میبخشد؛ نه آنکه مثلاً مانند مجلس ششم و برخی دوم خردادیها به گونهای صحبت کنیم که تنها رضایت مردم در آن شرط باشد؛ چرا که این نگاه از نظام سکولار برمیآید.
▬ البته از نظر اسلامی هم امکان ندارد که صد در صد افراد جامعه از وضعیت موجود رضایت داشته باشند و در زمان حکومت پیامبر هم این گونه نبوده است؛ اما ما باید تلاش کنیم تا زندگی مناسبی را برای همه فراهم کنیم البته بدون نقض قوانین اسلامی.
▬ ایشان با اشاره به همزادی شیطان در زندگی دنیایی فرمودند: در زندگی این دنیا شیطان و شر وجود دارد و شیطان همزاد انسان است و حتی در زمان حضرت صاحب (عج) وسوسههای شیطان انسان را همچنان برای رسیدن به التذاذ دنیایی رهنمون میکند.
▬ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: فهم دقیق تفاوت و تمایزهای نظام سیاسی اجتماعی غرب و اسلامی به ما کمک میکند تا بسنجیم که بحث ولایت فقیه چه میزان در زندگی امروز لازم است.
▬ در حال حاضر، در مصر، تونس و سایر کشورها سیستم سکولار حاکم است و دقیقاً به دلیل نقص انقلاب در کشور تونس اکنون راشد الغنوشی انسانها را میکشد.
░▒▓ منازعات قدرتی که در ایران شکل گرفته مطابق با حکومت دینی نیست
▬ وی با انتقاد از نگاه سیاسی فعلی فرمودند: منازعات قدرتی که در ایران شکل گرفته، مطابق با حکومت دینی نیست، بلکه جامعه باید به گونهای تربیت شود که فردی که به دنبال قدرت است، حکومت به وی نرسد؛ چرا که در سیاست نظام اسلامی اخلاق و امانتداری جزو اصول مهم است و افراد نباید به حکومت به عنوان طعمه نگاه کنند.
░▒▓ نقد نظام ما باید بر اساس مواد درونی خودش انجام شود نه معیارهای نظام سیاسی -اجتماعی مدرن
▬ وی در پایان تأکید کرد: نقد و ارزیابی این سیستم باید بر اساس مواد درونی خودش انجام شود نه معیارهای نظام سیاسی -اجتماعی مدرن.
مآخذ:...
هو العلیم
با سلام
لطفا درباره مرزهای جوامع غربی و غیرمحسوس بودنشان توضیح دهید؟
اگر بگوییم که ایشان از دستگاه پارسونزی برای طرح ایده خود استفاده نموده اند پس چرا آموزه"بگذار بیاید و بگزار برود " جوابگو نیست؟
با تشکر